Sunday 31 October 2021
સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની જલયાત્રા
https://drive.google.com/file/d/1VBJjKLu_3DzFbEmml2q_hy7SBGqRi4Nl/view?usp=drivesdk
Friday 29 October 2021
Wednesday 27 October 2021
Tuesday 26 October 2021
૧૧--વડગામ વિધાનસભા ના તમામ મતદાન મથકો ના નવા નંબર
https://drive.google.com/file/d/1SotF5ebQXrVnQ9aQggrDiuaW1CRTWg3v/view?usp=drivesdk
Sunday 24 October 2021
ગુજરાતી ભાષા ના કવિ હરજી લવજી દામાણી
આજના બર્થ ડે સર્જક :
*શયદા*
💐સાદર સ્મરણ વંદના 💐
( લેખન - સંકલન અને સ્કેચ:
'શિલ્પી' બુરેઠા .કચ્છ)
24/10/2021.
****
'શયદા' નામ સાંભળતાં જ આપણું માથું આદરપૂર્વક ઝૂકી જાય એવા મહાન ગઝલકાર ગુજરાતી ગઝલના પ્રણેતા' અને 'ગઝલ સમ્રાટ' તરીકે જાણીતા છે. હરજી લવજી દામાણી તેમના આ મૂળ નામ કરતાં તેઓ 'શયદા' ઉપનામ થી જ વધુ જાણીતા છે.તેમના ઉપનામ 'શયદા' શબ્દનો અર્થ ઉર્દૂ ભાષામાં 'પ્રેમ સાથે પાગલ' એવો થાય છે. આ ગઝલકારે તેમના જમાનામાં અરબી કે ફારસી શબ્દો અને વિષયોથી ગુજરાતી ગઝલોમાં ગુજરાતી ભાષાનો નવો પ્રવાહ લઈ આવીને ગુજરાતી ભાષામાં ગઝલના શુદ્ધ ગુજરાતી કવિતા સ્વરૂપનાં માંડણ કર્યા હતા.
તેઓ ગુજરાતી ભાષાના કવિ, નવલકથાકાર, ટૂંકી વાર્તા લેખક અને નાટ્યકાર હતા.
'શયદા'નો જન્મ 24 ઓક્ટોબર 1892માં ધંધુકા નજીક પીપળી ગામમાં લવજીભાઇ અને સંતોકબહેનને ત્યાં થયો હતો. તેમનુ કુટુંબ ખોજા શિયા ઇશ્ના અશેરી સમુદાય સાથે જોડાયેલો હતો. તેમણે ચોથા ધોરણ સુધી અભ્યાસ કર્યો હતો. ઈ.સ. 1912માં પ્રથમ વખત તેમની કવિતા મુંબઇ સમાચારમાં પ્રગટ થઇ હતી. ત્યારબાદ, તેમણે ગઝલો, નવલકથાઓ, ટૂંકી વાર્તાઓ અને નાટકો લખવાનું શરૂ કર્યું. કુમળી કળી' તેમના વખણાયેલા નાટકોમાંનું એક હતું. તેઓ બે ઘડી મોજ (1924 )ના સ્થાપક તંત્રી હતા, જેનાથી ગુજરાતી ગઝલની સ્થાપના ઉર્દૂ ગઝલોથી સ્વતંત્ર શૈલી તરીકે થઇ. તેમણે ગુજરાતી કવિતાના સામયિક ગઝલ માં પણ તંત્રી તરીકે સેવા આપી હતી.
તેમના સાહિત્યસર્જનમાં જોઈએ તો ગુજરાતી કવિતા અને ગઝલોનો સમાવેશ થાય છે. જેમાં જય ભારતી (1922), ગુલ્ઝારે-શાયરી-શયદા (1961), દિપક ના ફૂલ (1965), ચિતા (1968) અને અશ્રુ ચાલ્યા જાય છે'નો સમાવેશ થાય છે. જય ભારતી એક લાંબી કથા કવિતા છે, જે દલપતરામ શૈલીમાં છે. તેમની નવલકથાઓમાં મા તે મા (1-2), અમીના, છેલ્લી રોશની (1-2)બહાદુરશાહ ઝફર (1-2)આઝાદીની શમા (1-2), ખમ્મા ભાઇને (1-2), દુખિયારી, ચાંદની રાત, મુમતાઝ, સૌંદર્યપુજા, નવો સંસાર, જમાનાની ઝલક, લૈલા, ભાદરિયે, અંધારી રાત (1-2)), સેંથીમાં સિંદુર (1-2(, અમાનત (૧-૨), સાબિરા (1-2), મોટી ભાભી, વાંઝણી વાવ, વિરહાક (1-2), જ્યોતિ તોરણ, બેઠો બોલાવે, લક્ષ્મીનંદન, ડો.અનુપમ, શમશીરે આરબ (1-2)), પુનિત ગંગા, લાખેણી લાજ (1-2)), જીવતા સૂર, નાની નંદી, આગ અને અજવાળા, શહજાદી કાશ્મિરા, રાજહંસ (1-2)), સૂરસમાધિ (1-2), દેવ દુલારી (1-2), હમિદા, માયાનું મન, રાજેશ્વરી, રાજબા, અનાવરી, માસૂમા અને દોશીઝાનો સમાવેશ થાય છે. અમરજ્યોત (1956), સંસારનૌકા, કર્મપ્રભાવ, વસંતવિણા, કુમળી કળી, નારીહૃદય, પુજાર, કોઇકનું મીંઢળ કોઇકના હાથે તેમના નાટકો છે, જ્યારે પંખીડો (1938), અમીઝરણા, કેરીની મોસમ અને બીજી વાતો તેમના વાર્તા સંગ્રહો છે. તેઓનું અવસાન 31 મે, 1962ના રોજ મુંબઈ ખાતે થયું હતું. તેમની યાદમાં ઇન્ડિયન નેશનલ થિયેટર, મુંબઈ યુવા ગુજરાતી ગઝલકાર-કવિઓને વાર્ષિક 'શયદા પુરસ્કાર' અપાય છે.(સાભાર સંદર્ભ : વિકીપીડિયા)
***
તેમના જાણીતા થોડાક શેર અને એક રચના માણીએ.
***
*તમારા પગ મહી જ્યારે પડ્યો છું,*
*હું સમજ્યો - એમ આકાશે ચડ્યો છું.*
***
*હાથ આવ્યું હતું, હરણ છૂટ્યું,*
*હાય, મારું એ બાળપણ છૂટ્યું*
***
*હૃદયમંથન કરી મેં વાત કાઢી છે મનન માટે,*
*મળી છે દ્રષ્ટિ જોવા કાજ ને આંખો રુદન માટે.*
***
*જાશું, જઈને મોતથી પંજો લડાવશું,*
*મળશે સમય તો આપની મહેફિલમાં આવશું.*
***
*તારા જીવનથી કોઇનું જીવન બની જશે,*
*પારસમણિના સ્પર્શથી કંચન બની જશે.*
***
** *ગઝલ* ****
*જનારી રાત્રિ જતાં કહેજે: સલૂણી એવી સવાર આવે;*
*કળી કળીમાં સુવાસ મહેકે, ફૂલો ફૂલોમાં બહાર આવે.*
*હૃદયમાં એવી રમે છે આશા, ફરીથી એવી બહાર આવે;*
*તમારી આંખે શરાબ છલકે, અમારી આંખે ખુમાર આવે.*
*વ્યથા શું હું વિદાય આપું? વિરામના શું કરું વિચારો?*
*કરાર એવો કરી ગયાં છે – ન મારા દિલને કરાર આવે.*
*કિનારેથી તું કરી કિનારો, વમળમાં આવી ફસ્યો છે પોતે,*
*હવે સુકાની, ડરે શું કરવા? ભલે તૂફાનો હજાર આવે.*
*ન ફૂટે ફણગા, ન છોડ થાયે, ન થાય કળીઓ, ન ફૂલ ખીલે;*
*ધરામાં એવી ધખે છે જ્વાળા, બળી મરે જો બહાર આવે.*
*'જરૂર આવીશ' કહો છો સાચું મને તો શંકા નથી જરાયે,*
*પરંતુ એતો અટલ નિયમ છે, સમય ન પાછો જનાર આવે.*
*સિતારો દિવસે ઉદય ન પામે, અમાસે ચંદા નથી ચમકતી,*
*તમો ખુલાસો કરો ને સાચે, કહો શું રાતે સવાર આવે?*
*વિચારવાળા વિચાર કરજો, વિચારવાની હું વાત કહું છું;*
*જીવનમાં એથી વિશેષ શું છે? વિચાર જાયે વિચાર આવે.*
*તમારી મ્હેફિલની એ જ રંગત, તમારી મ્હેફિલની એ જ હલચલ;*
*હજાર બેસે, હજાર ઊઠે, હજાર જાયે, હજાર આવે.*
*હૃદયમાં કોની એ ઝંખના છે, નયન પ્રતીક્ષા કરે છે કોની?*
*ઉભો છે ‘શયદા’ ઉંબરમાં આવી , ન જાય ઘરમાં – ન બ્હાર આવે.*
********
💐💐💐💐
સાદર સ્મરણ વંદના
24/10/2021
ગુજરાતી વ્યાકરણ કાઈકુ વિશે જાણવા જેવું
*કાઈકુ*
નાનો ગુજરાતી કાવ્ય પ્રકાર
*'કાઈકુ'નો અર્થ થાય છે 'કેમ?'* અને આ 'કેમ?'ના જવાબ સ્વરૂપે જે અવતરે તે છે 'કાઈકુ'
કાઈકુ ઓગણીસ અક્ષરોનો નાનો કાવ્ય પ્રકાર છે. જેમાં સાત, પાંચ અને સાત અક્ષરોની અનુક્રમે ગુજરાતી કવિતાનો નાનકડો અને હમણાં જન્મેલો કાવ્યપ્રકાર છે. ઓગણીસ અક્ષરોનો બનેલો આ કાવ્ય પ્રકાર કવિ મનમાં જન્મેલા પ્રશ્નના જવાબરૂપે જીવનની સ્થિતિ, ભાવ, વાસ્તવિકતા, સંવેદના, કલ્પન, પ્રકૃતિના તત્વો સાથે રજુ થાય છે. ગુજરાતી સાહિત્યમાં જન્મેલા આ કાવ્ય પ્રકારને પોતાના શીખરો સર કરવાનાં બાકી છે. ગુજરાતી સાહિત્યમાં 'કાઈકુ' કાવ્યપ્રકારને જન્મ આપનાર વિજય ચલાદરીનો મહત્વનો ફાળો છે. *પ્રથમ કાઈકુ તા. 18/05/2021 ના રોજ વિજય ચલાદરીએ વોટ્સએપ અને ફેસબુકમાં પ્રગટ કરેલ છે.*
*"આ તો પાછો દરિયો*
*મળવા આવે*
*કવિતાના સ્વરૂપે....!"*
'કાઈકુ'નું નામકરણ તા. 18/05/2021 ના રોજ કરવામાં આવ્યું હતું. ઓગણીસ અક્ષરોનો બનેલો કાઈકુ કાવ્ય પ્રકાર તેની સાદી, સંક્ષિપ્ત, ધ્વનિપૂર્ણ અને અર્થપૂર્ણ હોય છે. *તેની ત્રણ પંક્તિઓનું વિભાજન સાત, પાંચ, સાત એ રીતે થયેલું હોય છે. પ્રથમ પંક્તિમાં છેલ્લો અક્ષર ગુરુ, બીજી પંક્તિમાં છેલ્લો અક્ષર ગુરુ અને ત્રીજી પંક્તિમાં છેલ્લો અક્ષર લઘુ-ગુરુ હોય છે.* એક એક શબ્દ અર્થસભર હોય તે આ કાવ્ય પ્રકાર માટે ખૂબ જ જરૂરી છે. ઓગણીસ અક્ષરમાં કાઈકુ એક વિચાર રજુ કરે છે.
કાઈકુ સંપૂર્ણપણે વિચારલક્ષી હોય છે કવિના અંગત ભાવ કે ચિંતનને તેમાં પૂરતો અવકાશ છે. એમાંથી ઉત્પન્ન થતું ચિત્ર વાચકના ચિત્તમાં સંવેદના ઉત્પન્ન કરે છે. ઓગણીસ અક્ષરો વડે કવિ પોતાના વિચારને શબ્દો દ્વારા રજૂ કરે છે.
*ખેડાણ:*
ગુજરાતી સાહિત્યમાં કાઈકુ કાવ્યપ્રકાર નવો છે. કાઈકુનું પ્રથમ સર્જન કરનાર કવિ વિજય ચલાદરી છે. આ કાવ્ય પ્રકારને પોતાના ઉત્તમ શિખરો ચઢવાના બાકી છે. ગુજરાતી સાહિત્યમાં કાઈકુ પોતાનું સ્થાન ઊભું કરશે. તેવું કાઈકુ માટે ભવિષ્ય સારું છે. સૌ મિત્રોને નવો કાવ્યપ્રકાર મળ્યો છે. એવો ઉત્સાહથી સર્જન કરશે. *કાઈકુનું સર્જન આનંદ ચૌહાણ, વિનુ બામણીયા, વિજય બી. પારેગી, ગૌતમ રાઠોડ, હિતેશ પંડ્યા “હોલે હોલે”, હેમંત શાયર, તુષાર ‘તસ્વીર’, અશોક સોલંકી, નરેશ પરમાર એટાવાળા, પ્રતાપ આર. ચૌહાણ, પિયુ વડનગરી, હરેશદાન માદા “હરિયો”, અમરતભાઈ ઠાકોર, “રાજ” સરહદી* જેવા કવિઓ કાઈકુ ક્ષેત્રે આગળ વધી રહ્યા છે. *ગૌતમ રાઠોડે ૫૦૦ કાઈકુનું સર્જન કર્યું છે.*
*કાઈકુનો વિચાર:*
કાઈકુનો વિચાર જાપાની કાવ્યપ્રકાર હાઈકુ ઉપરથી ઉતરી આવ્યો છે, પણ હાઈકુથી અલગ છે. બંધારણ અને રજૂઆતની દ્રષ્ટિએ 'કાઈકુ' એ હાઈકુથી અલગ પડે છે. કાઈકુ એ 'કેમ?' દ્વારા કવિ પોતાની સંવેદનાને વાચા આપે છે અને 'કેમ?'ના જવાબ સ્વરૂપે અવતરે છે કાઇકુ. તો આપણે સૌ કાઈકુ કાવ્યપ્રકારને ઉત્સાહથી વધાવીએ અને સર્જન કરીએ કાઈકુ માટેનું ભવિષ્ય ઉજ્જવળ કરીએ. ગુજરાતી સાહિત્યને 'કાઈકુ' કાવ્ય પ્રકાર અર્પણ કરતાં આનંદ અનુભવું છું.
~ વિજય ચલાદરી
*વિજય ચલાદરીનાં કાઈકુ*
*
ઝાડવાં ડોલી રહ્યાં
સ્નેહની ધારે
જીવશું સૌ સંગાથે
*
કાવ્ય જેમ આવવું
ભીંજવી જવું
દરિયામાં એવું શું ?
*
મળ્યો છે પ્રેમ તારો
યાદે સજેલો
સ્વપ્ને મઢીને આપું
*~ આનંદ ચૌહાણના કાઈકુ*
*
બચપણ સાંભરે,
યુવાની થકી;
મીટ માંડી બુઢાપે...!
*
છે મર્કી જેવો રોગ ,
ભાસતો કોપ;
બચાવ તું સાધુડા !
*
મોસમ કમોસમી
તણખા વેર્યા
તેં વલખાં કાં કર્યા.
*~ વિનુ બામણીયાના કાઈકુ*
*
દુ:ખના પહાડ છે
સુખ નામનો
દરિયો સુકારો છે.
*~ વિજય બી. પારેગીના કાઈકુ:*
*
ઘણા દિવસ થયા
મળવું તને
ક્યારે આવવાની તું?
*
મારે નથી જોઈતું
એવું આ રાજ
મને માન ન હોય...!!
*
છું રાહી કંટકનો
સહુ છું દર્દ
નથી બીક કાંટાની
*
વેદના વિરહની
કહેવી કોને
દર્દ સહેવાય ના
*
વર્ષો વીત્યાં હાસ્યનાં
હસાવ નહીં
છું દર્દનો દરિયો
*
છું હું પ્રેમ વિયોગી
શું જાણે છે તું
વિરહની વેદના ?
*
જોઈતું નથી મારે
આવું આ રાજ
મને માન ન હોય..!!
*
અટકે નહીં જ્ઞાતિ
સંભાળો સહુ
રાષ્ટ્ર તણો વિનાશ
*
પ્રજા નિર્માલ્ય તણી
ન ક્રાન્તિ જોશ
ગુલામીમાં દિ' ગુજરે
*
સુખની દુનિયામાં
ભભકો શાનો
નથી અમર કોઈ
*
ભણેલ ગણેલ હું
અંધ વિશ્વાસી
તો ઉદ્ધાર ક્યાંથી ?
*
પાપ ધોયું ગંગામાં
મોક્ષને માટે
કરીને જીવ હત્યા
*
વહે લાશો જળમાં
અહંકારીની
મરી છે માનવતા
*
હોય વિપરિત વા
પ્રપંચ થકી
આવે નકામી સત્તા
*
ભીંજવવી છે તને
આવ તો ખરી
આંખડી જુએ રાહ
*
યાદ આવે છે તારાં
ઝુરતા હૈયે
નયન નખરાળાં
*
અધુરો તારા વિના
એકાંત લાગે
કર પુર્ણ મુજને
*
ભાગ્યો મૃગની જેમ
તને મળવા
આભાસી મિલનમાં
*
કામધેનુને સૂકું
લીલુંછમ તો
ચરી જાય આખલા
*
બને દમન ક્રૂર
ચેતના ફૂકે
મશાલ ઇન્કલાબે
*
જ્ઞાતિનો અહીં ભેદ
રહ્યા શોષણે
મળે ન ઉચ્ચ સ્થાન
*
નિભાવે જીવનમાં
સાચી વીરતા
વટ વચન પ્રેમે
*
ઉજાગરો વર્ષોનો
તારી યાદનો
થાક્યાં નયન મારાં
*
મચલે આ હૃદય
કહો આંખોને
ઈશારા કરે થોડા
*
ધર્મના નામે ડખા
રાજરમતે
ભડકે બળે દેશ
*~ ગૌતમ રાઠોડના કાઈકુ:*
*
યાયાવર પક્ષી છું,
વતન દૂરે,
સ્મરણની પંખ છે.
*
જીવન સંધ્યામાં યે
વિયોગ તારો
દુઃખ આપતો મને.
*
માનવજાતિ રૂ શી
સમય કપરો
કુદરત ઉગારે.
*
કોઈ સંચાર નથી
ખુદમાં કેદી
અવસાદ ચાલતો!
*
ચાંદ યાદ અપાવે
માશૂકા મારી
નશીબે અમાસ છે.
*
વિયોગનો કવિ છું
વિયોગી પેમી
આંસુભયાઁ કાવ્ય છે.
*
એ બીજાની થઈ છે
એની યાદો છે
ગરીબની જણસો.
*
કાશ!એ મારા હોતાં
સ્વઁગ ખોરડું
થઈ જાત પળમાં!
*
એને લોભ સોનાનો
મને વફાનો
આ વિરોધાભાસ છે!
*
ના કદી ભૂલીશ હું
એ બેવફાને
જે વફા વાત કરે!
*
કોઈ કોઈનું નથી
કોરોનાકાળે
અજબ સમય છે!
*
મારા ગીતો ગાનારાં
આજે વિરોધી
હવા જેમ ચાલતાં!
*
માણસ ખોવાયો છે
કો શોધો એને
માણસની ભીડમાં!
*
ખાલીપો ખખડે છે
મારામાં હવે
રિક્તતા સભર છું.
*
ખાલી ઘરે ખાલીપો
પગમાં બેડી
મન પણ એકલું.
*
કવિતા નહીં દવા
મારા લેખને
ખુદ હું મરીઝ છું.
*
ઘણી લખી કવિતા
બેવફા પર
બેવફા તો બેવફા!
*
આંસુ આંખે છવાયાં
આંસુ બિસ્તરે
આંસુ ભયાઁ ગઝલે.
*
યાદ કરો છો દુશ્મનો?
દુશ્મન છું હું
મેં તો દોસ્તી કરી 'તી.
*
આજ ઉદાસીન છું
કાલે ય હતો
ઉદાસી દાસી જ છે.
*
ખૂબ લખાયું છે હો
ખૂબ જિવાયું
કોઈના સાથ વિના.
*
આપણો સાથ કેવો?
એક આત્માનો
એક બેવફા થયો.
*
કવિતા કર નહીં
અંગાર નયોઁ
તને એ દજાડશે.
*
ખૂબ કાયકુ થયા
કાયકુ થયા
બસ અમસ્તા થયા.
~ હિતેશ પંડ્યા "હોલે હોલે"ના કાઈકુ:
*
વાદળ વરસે છે
આંખો બંધ છે
દિલના દ્વાર ખોલી
*
મારે તને મળવું
તેં પાડી છે ના
મનમાં છે શંકા
*
દિલથી ફીલ કરું
તને ના જોઈ
માનથી ઢીલ કરું
~ હેમંત શાયરના કાઈકુ:
*
કવિતા વંચાય છે
વલોવાય છે
અહમ ઓગળે છે
*~ તુષાર "તસ્વીર"નાં કાઈકુ:*
*
વેદના સંવેદના
છે આ શબ્દોમાં
માણસાઈ ક્યાં છે..?
ખારો ય કેમ નથી
આ શું પ્રશાંત?
દયાળ હોવો જોઈએ..!
*~ અશોક સોલંકીનાં કાઈકુ:*
*
નથી સાવ સરળ
જીવવું અહીં
"બેહદ" મૃત્યુ જેમ.
*~ નરેશ પરમાર એટાવાળાનાં કાઈકુ:*
*
આભે ભાખી વીજળી
મનાવે કોણ?
દીઠો પીયુ નભમાં
*~ પ્રતાપ આર. ચૌહાણનાં કાઈકુ:*
*
ઘનઘોર વાદળો
ઘેરાયા એ તો
ભીંજવવા ધરતી
*~ પિયુ વડનગરીનાં કાઈકુ:*
*
ચરખો કાંતે કેવું?
તાર – તાર થૈ,
જિંદગીની પછેડી.
*
કોઠી તળેથી જડ્યા ;
બા સંતાડતી:
આંસુ મણ-મણના.
*
કાચિંડો લાલ ચોળ.
તપિશ ધરા,
સાંબેલા ધાર વર્ષા.
*
પિતાજી જોયા કરે;
ઘર આખ્ખુંય,
સ્મૃતિ ફોટો ફ્રેમમાં .
*
રાશ, બળદ, હળ;
વેચ્યા ખેડૂએ:
કરજે વેચી ધરા.
*
છત ઉખાડી નાખી:
વાવાઝોડાએ,
મોભે ભર્યાં ડૂસકાં.
*
મહામારી હવાની;
શ્વાસ રૂધાયા :
વેચાતી જોઈ હવા
*~ હરેશદાન માદા “હરિયો”નાં કાઈકુ:*
*
મળી તો જો દિલ ને
એકવાર તું
દરિયો નાનો પડે
*
માસ્તર છો દુઃખી છો
અંત્દૃષ્ટિ જોવો
કેવું કાર્ય કર્યું તમે
•
સમય સમય છે
બદલ નહિ
નુકશાન વધશે
•
તું કાયર નથી હો
ડરતો નહિ
સમય નબળો છે
*~ અમરતભાઈ ઠાકોરનાં કાઈકુ:*
*
પ્રિતમ બેઠા હૈયે
કીધા અબોલા
દીઠાં એ મને મીઠાં
*~ “રાજ” સરહદીનાં કાઈકુ:*
*
પૈસા માટે દોડતા
એ માણસના
પગ થંભી ગયા હો.
*
બથ ભરી મળતા,
એ હેત ગયું,
હાથ જોડતા થયા.
*
માણસ ખોવાયો છે,
પોતાનામાં જ
ક્યાંય મળે, કહેજો.
*
*~ સી. જી. આસલનાં કાઈકુ:*
•
માણસાઈ ભૂલી ને
માણસ લુટ્યો
હવે તારી વારી હો....!
*
રોજ સપનું આવે
તમારું મને
સાચે પોતાનામાંથી
તું લૂંટી લે બધાને
બંધ નયને
તારી લૂંટ નક્કી છે.
*નોંધ: આપશ્રી કાઈકુનું સર્જન કરશો તે આ લેખમાં ઉમેરવામાં આવશે. ભવિષ્યમાં ઈ – બુક કે પુસ્તકનો આકાર આપવામાં આવશે.*
- જેતસીભાઈ ગ્રામશિલ્પી
ધોરણ --૪--કુહૂ--પાઠ--૫--પવન ખિજાય તો ગોળ ઝાપટો----વાર્તા--મિન્ટુભાઈ ગોળવાળા
વાર્તા---મિન્ટુભાઈ ગોળવાળા
એક હતાં મંકોડીબહેન, નામ એમનું મંછી .તેમને એક દિકરો મંકોડો. નામ એનું મિન્ટુ. મિન્ટુભાઇ તો કાળા. મિન્ટુભાઇ રિસાળવા .મિન્ટુભાઇ ખૂબ હઠીલા. મિન્ટુભાઇ તો ગુસ્સાવાળા.
મિન્ટુભાઈ ખિજાય ત્યારે જોવા જેવી થાય. મિન્ટુભાઈને રીસ ચડે અને ગુસ્સે થાય ત્યારે પોતાની જ પૂંઠ ઉપર બચકું ભરે અને મોટો ભેંકડો તાણે.
મિન્ટુભાઈ ને ગોળ ખૂબ ભાવે. રમતા જાય અને ગોળ ખાતા જાય, જમતા જાય ને ગોળ ખાતા જાય, હસતા અને ગોળ ખાતા જાય, રડતા જાય અને ગોળ ખાતા જાય ,ભણતા જાય અને ગોળ ખાતા જાય. ઊંઘતી વખતે પણ ગોળ ખાતા ખાતા જ ઊંઘે.
એકવાર આ મિન્ટુભાઈ સાંજે નિશાળેથી ઘરે આવ્યા. મમ્મી પાસે ગોળ માગ્યો. મમ્મી મંછીએ ભાખરી શાક ખાવાનું કહ્યું, પણ આ તો મંકોડા ભાઈ મિન્ટુ !એમ માને કાંઈ? એ તો રિસાયા, ખૂબ રિસાયા, ખૂબ ખિજાયા અને ગુસ્સામાં ને ગુસ્સામાં પોતાની જ પૂંઠ પર ભર્યું બચકુ! હવે તો ખરેખરી જોવા જેવી થઈ. આમ આળોટે તેમ આળોટે પણ પકડ છૂટે નહીં. તેમને પકડતાં આવડે પણ મૂકતા આવડે નહીં લોહીલુહાણ થઈ ગયા પણ જીદ છોડે એ બીજા !મમ્મી મંછીએ માંડ માંડ બે અંકોડા છૂટા પાડી બચકું છોડાવ્યું, પણ ગોળ લાવો જ લાવો ની કડક ઉઘરાણી ચાલુ જ ચાલું.
મમ્મીએ કહ્યું ,બે દિવસમાં તો ગોળનો આખો રવો ઝાપટી ગયો તોય ધરાતો નથી ?".
"ઊભો રહે ,બાજુમાં કીડી કાકીને ઘેર ગોળ હોય તો લઈ આવું." કહી મંછીતો ગઈ કીડી કાકીને ઘેર, અને કહ્યું, કીડી કાકી, થોડોક ગોળ ઉછીનો આપો મેં મારો મિન્ટુડો રિસાયો છે.
"મારે ઘેર તો ખાંડ છે મંછીબહેન. જોઈએ તો લઈ જાઓ." મંછી વિચારવા લાગી,' આ મિન્ટુડા નું શું કરવું ?'
એટલામાં એને એકા એક વિચાર આવ્યો. એ તો મિન્ટુડાને લઈને ઊપડ્યાં રામજીબાપા ના ખેતરે. એ.. ય...શેરડી નો ઊંચો ઊંચો વાઢ લહેરાય!
ચિચોડા ચિચડક ચિચડક બોલે. ગોળના રવાના થપ્પેથપ્પા લાગેલા જોઈ મિન્ટુભાઇ તો ખુશ ખુશ થઈ ગયા .નાચવા લાગ્યા.
મંછીબહેને રામજીબાપા ને કહ્યું," બાપા, મારા મિન્ટુડાને ગોળ ખૂબ ભાવે છે. મારે એટલો બધો ગોળ ક્યાંથી લાવવો?
રામજીબાપા હસીને કહ્યું;" એને મારી પાસે મૂકતાં જાઓ ધરાઈને ગોળ ખાવા મળશે."
મિન્ટુ તો ખુશ ખુશ થઈ કહેવા લાગ્યો:"હા મમ્મી હું અહીં બાપા પાસે રહીશ."
"પણ મારી સાથે તારે કામ કરવું પડશે." બાપાએ કહ્યું. મિન્ટુટભાઇ તો રાજીના રેડ થઈ કહેવા લાગ્યા:
"ભલે ,બાપા .પણ ગોળ ખાવા તો મળશે ને!"
"અરે, તારે જેટલો ગોળ હોય એટલો ખાજે ને કહ્યું રામજી બાપા એ કહ્યું.
મિન્ટુ તો ગોળના થપ્પા જોતો જાય આમ જુએ તો બસ ગોળ જ ગોળ તેમ જુએ તો ગોળ જ ગોળ તાજો તાજો ગોળ, લસલસ તો ગોળ,. ગરમ ગરમ ગોળ ,રાતો રાતો ગોળ,. આછો પીળો ગોળ, મઘમઘતો ગોળ,
ગળ્યો ગળ્યો ગોળ....
મિન્ટુ મંકોડો તો ઊંડા શ્વાસ લઈ મઘમઘતા ગોળની સુગંધ ફેફસામાં ભરવા લાગ્યો. ગોળ ખાવા તલપાપડ થઈ ગયો ને એના મોંમાં પાણી છૂટવા લાગ્યું. ત્યાં તો બાપાએ એક મોટો દડિયો ભરીને મિન્ટુને તાજો તાજો ગોળ ખાવા ખાવા આપ્યો.મિન્ટુ તો ગોળ ખાવા મંડી પડ્યો. રાત્રે તો ધરાઈ ધરાઈને શેરડી નો રસ પણ પીધો.
રાત્રે સૂતાં સૂતાં બાપા સાથે મિન્ટુભાઈ તો વાતો કરવા લાગ્યા .વાતમાં ને વાતમાં બાપા ને પૂછ્યું" હે બાપા, આ ગોળ શામાંથી બને?" બાપાએ કહ્યું :"અલ્યા ,ગોળ તો શેરડી માંથી બને." વળી પાછા પૂછવા લાગ્યા:" બાપા ગોળ શેરી માંથી કેવી રીતે બનાવાય?"
"એ માટે ચિચોડો જોઈએ ."બાપાએ કહ્યું.
હવે તો સવાર ક્યારે ય પડે ને ક્યારે ચિચોડો જોવાય એના વિચારમાં ને વિચારમાં પીન્ટુભાઇ તો ઊંઘી ગયા.
સવાર થઈ. મજૂરો કામે લાગી ગયા. શેરડી વઢાય અને ઢગલા થાય. મિન્ટુભાઇ પણ જોર કરીને શેરડીના સાંઠા ઉપાડી ચિચોડા પાસે મૂકતા જાય.
હવે બાપાએ વીજળીની સ્વીચ દબાવી ને ચિચોડો ગાવા લાગ્યો ચિ...ચિ..ડૂ..ક,ચિ..ચિ..ડૂક..
કારીગર સાંઠા મૂકતો જાય ને શેરડી પીલાતી જાય ,અને રસ પણ ગાતો ગાતો આગળ જાય ધ..લ્..લ્...લ્.....ધ...લ્...લ્..
હવે તાલ બરાબર જામ્યો.
ચિ..ચ..ડૂ..ક.. ચિ.....ડૂ..ક.
રસની ડોલો ભરાવા માંડી અને ઠલવાવા લાગી હ..લ્...લ્...લ્..ભઠ્ઠા પર મૂકેલા મસમોટા તાવડામાં સ્તો !ચિન્ટુભાઈ ને તો મઝા એ પડી ગાવા લાગ્યા.
ચિ...ચ..ડૂ...ક..ચિ....ડૂ..ક
ધ...લ્...લ્..ધ...લ્..લ્...લ.
ગાતા જાય અને ચિચોડામાં સાંઠા મૂકતા જાય ચિ..ચ..ડૂ..ક..ચિ...ચ...ડૂ...ક..
ધ..લ્...લ્...લ્..હ...લ્...લ્...
મિન્ટુએ પણ એક સાંઠો લઈને ચિચોડામાં નાખ્યો. ચિચૂડો ફરતો જાય અને શેરડી પીલાતી જાય ....રસ નીકળતો જાય.
બાપાએ કહ્યું :જોજે મિન્ટુ ,સાંઠાને બદલે તારો હાથ અંદર ના આવી જાય ,નહી તો સાંઠાની માફક પિલાઈ જશે ને એમાંથી ગોળ નહીં થાય"
પછી તો મોટા તવેથા વડે કારીગર રસ હલાવવા માંડ્યા. ફીણ થાય તો કાઢતા જાય... સુગંધ તો એવી આવે કેમ મિન્ટુની જીભ લબ્...લબ્ થાય અને રસ ઊકળે ખ..બ.. ખ..બ.."
કેટલાક મજૂર શેરડીના કૂચા ટોપલામાં ફરી તડકે નાખતા જાય... કેટલાક મજૂર તડકે સુકાયેલા કૂચા ટોપલામાં ભરી ભઠ્ઠામાં નાખતા જાય ,મિન્ટુ બોલ્યો:"વાહ! બાપા! બળતણ માટે કૂચાનો ઉપયોગ !કમાલ કરી."
સાંજ પડતાં...-પડતાં તો ગોળ તૈયાર ! લસલસતો ગોળ નાની-મોટી ડોલમાં.. ડબલા માં ઠાલવવામાં આવ્યો. હવે મિન્ટુને સમજાયું કે ગોળના રવા કેવી રીતે બને છે.
ચાર દિવસમાં મંકોડા ભાઈ ગોળ બનાવતા શીખી ગયા અને ઘેર જવાની તૈયારી કરી.
બાપાએ બળદગાડામાં ગોળના દસ-બાર રવા અને શેરડીના સાંઠા મૂકી આપ્યા .ખુશ થતાં મિન્ટુભાઇ ઘેર આવ્યા.
બીજા દિવસે મિન્ટુભાઈ તો ગયા નિશાળે! મિત્રો સાથે ગોળ બનાવવાની વાતો કરે ને મસ્ત બનીને ગાયા કરે,
ચિચડૂક...ચિ...ચડૂક
ધલ્ લ્ લ્...ધ..લ્...લ્..લ.
રમણલાલ સોની
Saturday 23 October 2021
સર્વિસ બુક ગાંધીનગર મોકલવા બાબત
https://drive.google.com/file/d/1Qu-2-cNya5cgCJlWCmRf2J_bRyI0rl_j/view?usp=drivesdk
પાઠ--૪--સિંહ ઘૂઘવે બકરો ભાગે--વાર્તા---સાચો બેટો ખોટો બેટો---ધોરણ-૪--કુહૂ
વાર્તા-- કૂકડી ને કલગી ઉગે ?
વર્ષો પહેલાની આ વાત છે .એક,કૂકડી હતી, હોશિયાર કૂકડી. ઇંડાં સેવવામાં હોશિયાર,ચણ વીણવામાં હોશિયાર બચ્ચાં સાચવવામાં હોશિયાર. એમને ચણ ચણતાં શીખવવામાં હોશિયાર. બધાં એને ખૂબ પ્રેમથી, માનથી બોલાવે .કૂકડી પણ હોંશેહોંશે બચ્ચાને સંભાળે.
કૂકડીને બે વાતે દુઃખ એક તો એ કે એનાથી ઊંચે ઊડતું નથી ને બીજું એ કે એને રંગીન પીંછા નથી, માથે કલગી નથી, ગળે લાલ પીળા રંગો નથી .પણ એનું તો શું થાય ? કૂકડીને નાનપણથી હોંશ કે પોતાને માથે કલગી હોય અને પોતે જોરથી ઉડીને વંડી માથે બેસે અને આસપાસની દુનિયા જુએ.બિચારીકૂકડીને ઊડતાં ન આવડે એટલે જમીન પર જ રહેવું પડે, ફરવું પડે. એ દોડવામાં કેવીય હોશિયાર હોય,પણ દોડવું એટલે દોડવું ને ઊડવું એટલે ઊડવું, બેમાં ફેર ખરો તો ખરો જ ને! કૂકડી એ પોતાની હોંશની વાત પોતાની માને કરી, તો મા કહે,"એ તો એમ જ હોય, કૂકડી ને માથે કલગી ન હોય !" કૂકડી એની બહેનપણીઓને કહે તો એ બધી તો હસે," શું કામ છે'લી વંડીને માથે ચડીને? અહીં જમીન પર આપણે રમીએ, જમીએ ને ખુશ રહીએ, મૂક વંડીની વાત.ચાલ, અહીં સાતતાળી રમીએ."
કૂકડી નાછૂટકે દોડાદોડીમાં જોડાય .કદીક ન પણ જોડાય અને એક કોરે ઊભી ઊભી વંડી તરફ જોયા કરે .મનમાં એક જ રઢ છે ,"મારે વંડીએ ચડવું છે!'. એક વાર એવું થયું કે કૂકડી વંડીની બહાર ઉકરડામાં ચણતી હતી. ત્યાં અચાનક બે બિલાડીઓ લડતી લડતી દોડી આવી.કૂકડી બી ગઈ ,જોર કરીને ઊડી . સહેજ જ ઊડી કે પાસે પડેલા એક પથરા પર ચડી ગઈ . બિલાડી તો લડતાં લડતાં આઘી જતી રહી, શાંતિ થઈ ગઈ.કૂકડીએ જોયું તો પોતે એક પથ્થર પર બેઠી છે. ઓહ! આટલું ઊંચે તો મારાથી ઉડાય છે!' કૂકડી ચકિત થઈ ગઈ.
કૂકડી ચણવાનું ભૂલીને વારેવારે ઊડીને એ પથરા પર બેસવા માંડી.ઊડીને પથરા પર બેસે, વળી નીચે ઊતરે ,વળી ઊડીને
પથરા પર બેસે .કોઈક વાર સહેજ નીચું ઉડાય તો પથરા જોડે ભટકાય ને નીચે પડે તોય વળી પાછી ઊડવા જાય .કૂકડીને મજા પડવા માંડી. સાંજ સુધી કૂકડીએ પથરા પર ઊડઊતર ઊડઊતર કર્યા કર્યું .થાકીને સાંજે એ પાછી ફરી ત્યારે એ ખુશ હતી, ખૂબ જ ખુશ.
કૂકડી ને ખુશખુશાલ જોઈને કૂકડાએ પૂછ્યું," કેમ !આજે ચણવામાં બહુ સારું મળ્યું છે એટલે રાજીની રેડ છે?" કૂકડીએ કૂકડાને પથરા પર ચડવાના પોતાના અનુભવની વાત કરી.
"રહેવા દે ને હવે, શું કામ છે તારે આવા શોખ કરીને ?"કૂકડાએ કહ્યું.
,કૂકડાએ કૂકડા ની વાત સાંભળી લીધી, પણ એને ગમી નહિં.
"મારે તો તારી જોડે વંડી પર બેસવું છે અને બહારની દુનિયા જોવી છે ."કૂકડીએ પોતાની અભિલાષા કૂકડાને કહી. અને વિચારવા લાગી કે લાખો -હજારો કૂકડીઓએ ન કર્યું એટલે મારે નહીં કરવાનું?' ક્યાં સુધી કૂકડીઓએ જમીન પર ચણ્યા જ કરવાનું ?કૂકડી આમ રોજેરોજ ઊડઊતર કર્યા કરે. એનાથી થાકે એટલે કૂકડી કૂકડાને ધારી ધારીને જોયા કરે. એ કેમ પાંખો ફેલાવે છે, કેમ પગ સંકોરે છે, કેવી રીતે ધીરે ધીરે ઊંચે ચડે છે એ નીરખ્યા કરે. કૂકડો મનમાં પોરસાય કે કૂકડી કેટલા પ્રેમથી એને નિહાળે છે! કૂકડો ખુશ થાય, વધારે જોરથી ઊડે અને કૂકડી થોડું વધારે શીખે. ત્યાં એક દિવસ એક કાગડાએ કહ્યું, ઊંચે ઊડીનેય શું મળવાનું તને? માથે કલગી થોડી ઊગવાની છે? કૂકડી, તું તો કૂકડી જ રહેવાની ને ?'
કૂકડી ખિજાઈ," મને કલગી ઊગે -ન ઊગે, તારે શું ?જા,મને કલગી ઊગશે, જોઈ લેજે તું.". . કાગડાને હસતો મૂકીને કૂકડીએ વધુ મહેનત થી ઊડવાનું કામ શરૂ કરી દીધું.
એક સવારે કૂકડો વંડીએ ચડીને બોલ્યો, કૂકડે કૂક ....કૂકડે કૂક " ને પછી પોતાની મસ્તીમાં વંડી પર ચાલવા માંડ્યો.ત્યાં એણે શું જોયું. ? થોડી જ દૂર વંડી પર હતી કૂકડી! તે વંડી પર ચડવા જેટલી હોશિયાર થઈ ગઈ હતી."અરે !કૂકડી, તું અહીંયાં?"કૂકડાએ નવાઈથી પૂછ્યું.
"હા ,હુંય હવે ચડી શકું છું વંડી પર.' કૂકડી વટથી બોલીને કૂકડા ની જેમ જ ડોક ઊંચી કરી ને ચારે બાજુ જોવા માંડી .ચારે બાજુ શું હતું? હંમેશા નીચેથી જોયેલા ઝાડને આજે કૂકડી એ નજરની સામે જોયા. નીચેથી ઊંચે જોતા માંડ જોવા મળે તેવા ઝાડનાં ડાળ- પાંદડાં એની નજર સામે હતા. કાબર ,ચકલી,તેતર, કબૂતર, કાગડા, પોપટ બધાંયને એ જોતી હતી ,પણ ઉકરડા પાસે જમીન પર .એ પંખીઓને એણે ઝાડની ડાળે ઝૂલતાં જોયાં કૂકડી ખુશ થઇ ,નવાઇ પામી, હરખઘેલી થઇ ગઇ.
ત્યાં તો દૂરથી એક કાબરે એને જોઈ. એ ઊડીને કૂકડીની પાસે આવી અને વંડી પર એની સાથે બેસીને બોલી," એ કૂકડી ,જો તો ખરી ,તમને માથે કલગી ઊગી છે!"
"હે! ખરેખર?" કૂકડીએ પૂછ્યું.
"હાસ્તો વળી, હું ખોટું કહેતી હોઉ તો પૂછ આ ચકલીને અને પેલા દોઢડાહ્યા કાગડાને. તારી કલગી બધાંને દેખાય છે."
ત્યાં તો ચકલી, કાગડો, પોપટ ,કબૂતર બધાં આવ્યાં ને બોલ્યાં,"વાહ વાહ! કડી ને કુકડી ને માથે કલગી બધાએ પાંખો ફફડાવી તાળીઓ પાડી
હવે તો કૂકડીએ રોજેરોજ વંડી પર ચડવા માંડ્યું. નવું જોવા માંડ્યું ,શીખવા માંડ્યું, જમીન પર આવીને એના જેવી બીજી કૂકડીઓને વંડી પરથી દેખાતી દુનિયાની વાતો કરવા માંડી. એનું ઈંડાં સેવવાનું ચાલુ જ રહ્યું . બચ્ચાંને શીખવાનુંય ચાલું જ રહ્યું. આ બધા કામો સાથે કૂકડી બીજી કૂકડીઓનેય ઊંચું ઊડતાં શીખવવા મહેનત કરતી, સમજાવતી .કોઈકે માન્યુ ,કોઇકે ન માન્યુ. પોતાની સાથે વંડી સુધી ઊડતી કૂકડી ને જોઈને કૂકડો ખૂબ ખુશ થયો. જોકે કાગડાએ અને બીજા થોડાં કૂકડા કૂકડી ઓએ કહ્યું ,"કલગી ઊગી તે તો ઠીક મારા ભૈ,કૂકડા જેવા રંગીન પીંછા ક્યાંથી લાવશો, કૂકડીબાઈ ?" કૂકડી વિચારે છે ,વખત છે ને પીંછા ઊગેય ખરાં ,કોને ખબર!'. સ્વાતિ મેઢ
______________________________
પાઠ --૩. કલાકાર ની ઢીંગલી
સુલતાનાબાદ ના એક વિસ્તારમાં તૂટેલી-ફૂટેલી વીસેક ઝૂંપડીઓ કાણાં પડેલા જૂનાં પતરાં લાકડા પ્લાસ્ટિકની થેલીઓ, કોથળા, કાપડ એ જ ઝૂંપડીની દીવાલો ને છત . રંગબેરંગી ભીંતોવાળી આ ગલીઓમાં પોતાનું બાળપણ વિતાવતો દિવ્યેશ, ગરીબ મા બાપનું હવે એક માત્ર સંતાન.
નવ વર્ષના દિવ્યેશ માટે ફુરસદના સમયે રમતો રમવી ,મોજ મજા કરવી એ એક સપનું જ હતું .તેના પિતાની ચાની લારી. આ લારીમાં ચા ઉપરાંત બિસ્કૂટ- કુલ્ફીનો એક ડબ્બો પણ ખરો. ઋતુ પ્રમાણે કુલ્ફી. સિવાય ની વસ્તુઓ પણ વેચવામાં આવે.
દિવ્યેશ નજીકની ગવર્મેન્ટ સ્કૂલમાં અભ્યાસ કરે .ને બાકીના સમયમાં પિતાને કામમાં મદદરૂપ થાય. ઘરની સ્થિતિ નબળી હોવાથી ચાની લારીએ વાસણ માંજવા, ચા આપવી, કુલ્ફી વેચવી જેવા કામોમાં તે ટેકો કરતો. કુલ્ફી વેચતાં તેના મનમાં કુલ્ફી ખાવાની તીવ્ર ઇચ્છા થાય, તેનું પેટ ક્યારેક ભૂખથી. બૂમો પાડતું હોવા છતાં કૂલ્ફીને મોં સુધી લઈ ન જવા જેટલો સંયમ તેણે મેળવી લીધો હતો.
તહેવારના દિવસોમાં દિવ્યેશ હાથ બનાવટની અવનવી વસ્તુઓ બનાવી વેચતો .તે છીપલામાં હાર ,બુટ્ટી અને ઝાંઝર બનાવતો તથા દીવાલ શોભાવે તેવા કાથીકામ ના ચિત્રો પણ બનાવતો તે તૂટેલી બંગડીઓમાંથી તોરણ તેમ જ કૂલ્ફીની પટ્ટી ઓમાથી વિમાન,ઘર, હોડી વગેરે બનાવી, રંગોના છાંટણાથી સજાવી વેચતો ,આમાંથી તે થોડી કમાણી પણ કરી લેતો.
નવું નવું બનાવવામાં પ્રવીણ દિવ્યેશ અભ્યાસમાં પણ એટલો જ હોંશિયાર, શાળાના બાળકો તેની પાસે ભાતભાતની વસ્તુઓ બનાવડાવીને ખરીદે .દિવ્યેશ પણ ઘણી હોંશથી પોતાની કલા- કારીગરી વડે અજબ સર્જન કરતો .તેણે બનાવેલી ચીજ હંમેશા અનોખી જ હોય!
દિવ્યેશની શાળામાં વિવિધ તહેવારોની ઉજવણી કરવામાં આવતી. તેમાં તે ઉત્સાહભેર ભાગ લેતો અને શાળાને શણગારવામાં પોતાનું કૌશલ્ય બતાવતો.
૨૯મી જુલાઈ દિવ્યેશની જન્મતારીખ. તે દિવસે આચાર્યે પ્રાર્થનાસંમેલનમાં દિવ્યેશને જન્મદિવસના અભિનંદન આપ્યા અને તેની આવડત વિશે વાત કરી. તેમણે કહ્યું કે "આપણો દિવસ તો કલાકાર છે ,આપણને નકામી લાગતી ચીજોમાંથી મજાની વસ્તુઓ બનાવી કાઢે છે .આ વખતે રક્ષાબંધનની ઉજવણી આપણે સૌ તેણે બનાવેલી રાખડીઓ ખરીદીએ રક્ષાબંધનને દિવસે સૌ પોતપોતાના ભાઈ બહેનને લઈને શાળાએ આવજો .અમે બધાં શિક્ષકો પણ એમાં જોડાઈશું" સૌ ખુશ થયાં.
દિવ્યેશે પોતાના મિત્રોની પસંદગીને ધ્યાનમાં રાખીને રાખડીઓ બનાવી. તેણે મોતી, ચણોઠી ,કારેલાંના બી, લાકડાની પટ્ટીઓ અને તારામંડળના નકામા તાર જેવી પરચૂરણ સામગ્રીમાંથી રેશમી દોરા ગૂંથીને, અને મેઘધનુષ ના રંગનું કરીને જાતજાતની અને ભાતભાતની આકર્ષક રાખડીઓ બનાવી.
રક્ષાબંધનના દિવસે શાળામાં મેળો જામ્યો હતો. બાળકો આજે વર્ગના બદલે મેદાનમાં ઘૂમતાં હતાં. બધાંને આતુરતા હતી દિવ્યેશ ની રાખડીઓની. એટલામાં કુલ્ફીની પટ્ટીઓથી બનાવેલું બોક્સ લઈ હસતો હસતો દિવ્યેશ શાળા માં પ્રવેશ્યો.
દિવ્યેશના પ્રવેશતાં જ તેનાં મિત્રો તેની રાખડીઓ જોવા, ખરીદવા ટોળે વળી ગયા. શાળામાં આવેલા વડ ફરતેના ઓટલે દિવ્યેશે બોક્સ ખોલીને બધાં જોઈ શકે તે રીતે રાખડીઓ ગોઠવી. રાખડીઓ જોતાં
જ દિયા બોલી ,"અરે, વાહ ! કારેલાંના બીમાંથી બનાવેલી રાખડી ? મેં તો પહેલી જ વાર જોઇ." ત્યાં જ રિયા બોલી,"દિવ્યેશ, આ રાખડી મારા માટે ને !" દિવ્યેશે હકારમાં માથું હલાવ્યું. મનોજ બોલ્યો ,"તને કેવી રીતે ખબર?"
રિયા બોલી ,"મને કારેલાનું શાક ખૂબ ભાવે છે .દિવ્યેશ આ વાત જાણે છે."
દિવ્યેશે રિયાને' કારેલા રાખડી 'આપી . એટલામાં પ્રિયા બોલી, "જો નેહા,પેલી લાકડાના પારાવાળી! કદાચ તારા માટે."
નેહાએ કહ્યું ,"ખરેખર દિવ્યેશ ,આવો વિચાર તો તને જ આવે .આ રાખડી કડા જેવી છે એટલે રક્ષાબંધન પછી પણ બારેમાસ પહેરવી ગમશે . દિવ્યેશે કહ્યું ,"એટલે જ મેં બે બનાવી છે, બીજી રાખડી તારા માટે."
આ રીતે શરીફા માટે સૂતરની ,ભવ્યા માટે ઘૂઘરાવાળી અને પર્યાવરણના શિક્ષક માટે ચણોઠીની રાખડી દિવ્યેશે બનાવેલી. ધૈર્ય પૂછ્યું , દિવ્યેશ આ મેઘધનુષ જેવી રાખડી... કોના માટે ?" દિવ્યેશ બોલ્યો,"તારા માટે, મારા ચિત્રકાર!"
ત્યાં નૈનેશ આગળ ધસી આવ્યો ને બોલ્યો," ને મારી?"
મધુર સ્મિત સાથે દિવ્યેશે કહ્યું, નૈનેશકુમાર કાપડિયા ,તારા માટે આ કાપડ ના ફૂલવાળી 'ફૂલ રાખડી .'દિવ્યેશ પાસેથી આવી ખાસ રાખડીઓની ખરીદી સૌ ખુશખુશાલ થઇ ગયા .
રક્ષાબંધનની ઉજવણી શરૂ થઈ દિવ્યેશે બનાવેલી રાખડી સૌ બહેનોએ પોતાના ભાઇઓને સાથે વિધિવત બાંધી . વડ નીચે બેઠેલો દિવ્યેશ આ બધું જોતો હતો. એને એની ઢીંગલી યાદ આવી. એની બે વર્ષની બહેન આજે એની સાથે નહોતી.દિવ્યેશ એને ખૂબ લાડ લડાવતો .એની ઢીંગલી માટે એણે કાપડમાંથી ઢીંગલી બનાવી હતી. પણ દિવ્યેશની ઢીંગલી તો થોડા સમય પહેલાં જ બીમારીમાં સપડાઈને આ દુનિયા છોડી ગઈ હતી . દિવ્યેશની આંખોમાં આંસુ આવી ગયા.
સૌ કોઈ પોતપોતાની ખાસ રાખડી બાંધી- બંધાવી ખુશ હતા. તેવામાં રિયા દિવ્યેશ પાસે પહોંચી. તેણે જોયું કે દિવ્યેશની આંખમાં આંસુ હતા .રિયા બોલી, લે, તારો હાથ કેમ ખાલી? જો તનેય ગમી જાય એવી રાખડી મેં તારા માટે બનાવી છે .લાવ તારો હાથ. જો ભેટ તો હું લઈશ જ હો !"આમ બોલતાં બોલતાં તેણે રાખડી બાંધી દીધી.દિવ્યેશે રાખડી જોઈ .તેના પર 'દિવ્યેશ' વંચાયું .હવે ટીલડી વડે ગૂથાયેલું દિવ્યેશ નામ ભીંજાયેલું હતું.
--------------------4---------------------------
-પાફ---૪---સિંહ ઘૂઘવે બકરો ભાગે---વાર્તા--સાચો બેટો--ખોટો બેટો
એક સિંહણને બચ્ચું જન્મ્યું. સિંહ બચ્ચા માટે જાતજાતનો ખોરાક લાવી આપતો. સિંહણ બચ્ચાને જીવની જેમ જાળવતી.
એક વખત સિંહ વનમાં ફરી રહ્યો હતો. શિકારની શોધમાં હતો .પરંતુ કોઈ પ્રાણી ન દેખાતાં તે એક ઝાડ નીચે હતાશ થઈને બેઠો હતો .એવામાં એક બકરીનું બચ્ચું આમતેમ કૂદકા મારતું તેની નજરે પડ્યું. સિંહે તેને પકડી લીધું, પરંતુ તેને મારતાં તેનો જીવ ચાલ્યો નહીં . તેને દયા આવી. મનમાં થયું કે 'જેમ મારુ બચ્ચું મને વ્હાલું છે, તેમ સૌને પોતાનું બચ્ચું વ્હાલું હોય હું આને સિંહણ પાસે લઈ જાઉં, ત્યાં તે મારા બચ્ચા સાથે રમશે અને મોટું થશે.'
સિંહ બકરીના બચ્ચાને સિંહણ પાસે લઈ ગયો. સિંહણ લવારું જોઈને નવાઈ પામી. તેણે સિંહને પૂછ્યું:" આ બકરીનું જીવતું બચ્ચું કેમ લાવ્યા? શું તે આપણો શિકાર નથી?"
સિંહે કહ્યું ,"મને કુદરતી રીતે તેના ઉપર હેત ઊપજયુ એટલે તેને મારી ન શક્યો.
સિંહણ બોલી, તો હું પણ તેને નહીં મારું. ભલે તે આપણે ત્યાં રહે, તે પણ ધાવતું બાળ છે ,એટલે આપણા બચ્ચા જોડે મોટું થશે." બકરીનું બચ્ચું સિંહના બચ્ચા સાથે ઊછરવા લાગ્યું.
બંને બચ્ચાં સાથે સાથે દૂધ પીએ, સાથે રમે અને આનંદ કરે. તેમને રમતાં જોઈ સિંહ અને સિંહણ ખુશ થાય.બકરીનું બચ્ચું પણ એ બંનેની હુંફ મળતાં ખુશખુશાલ હતું.
સમય પાણીના રેલાની જેમ વહેવા લાગ્યો. બકરીનું બચ્ચું તો સિંહણ ને ધાવીને ખૂબ હુષ્ટપુષ્ટ થઈ ગયું હતું .હવે તે કદાવર બકરો બની ગયું હતું .તેની આગળ સિંહનું બચ્ચું પણ નાનું લાગતું હતું.
સિંહણ આ પોતે ઉછેરેલા બકરાને 'મોટિયો' કહેતી હતી અને પોતાના બચ્ચાને 'નાનિયો'.
સિંહનું બચ્ચું બકરીના બચ્ચાને મોટાભાઈ તરીકે માન આપતું હતું
એક વખત નાનિયો અને મોટીયો રમત-રમતમાં એવી જગ્યાએ પહોંચી ગયા જ્યાં ઘણા હાથી હતા.
હાથીઓને જોઈ સિંહનું બચ્ચું ઝનૂની બની ગયું. તે ઘૂરકતું હાથી સામે જવા લાગ્યું. એટલે બકરો કહેવા લાગ્યો,"અરે મૂર્ખ! તું વળી બળીયા સાથે બાથ ભીડવા ક્યાં તૈયાર થયો ?આ હાથીઓ તો મોટાં મોટાં વૃક્ષોને ઊખેડી નાખે તેવા હોય છે, તેની આગળ આપણું શું ગજું? માટે ઓ નાનિયા, પાછો ફર."સિંહનું બચ્ચું બકરાનો 'મોટાભાઈ' તરીકે આદર રાખતું હતું તેથી તેણે આજ્ઞાનો અનાદર કર્યો નહિ.તરત જ તે પાછું ફર્યું .પછી બંને ઘરે આવ્યા.
સિંહણે કહ્યું, તમે અત્યાર સુધી ક્યાં હતા? ક્યારની હું તમારી રાહ જોતી હતી."
મોટિયો બોલ્યો, મા,રમતમાં રમતમાં અમે જરા દૂર નીકળી ગયા હતા, એ તો સારું થયું કે મને સારી બુદ્ધિ સુઝી, નહિતર આજે તો મારા ભાઈ નો ભૂકકો બોલી જવાનો હતો..
આ સાંભળી સિંહણ ચોંકી ગઇ, તેણે બકરાને પૂછયું ,બેટા! કંઈ ચોખવટથી વાત કર .ક્યાં ફસાઈ ગયા હતા તમે?"
બકરાએ કહ્યું ,મા,એક ઠેકાણે હાથીઓ જોઈને મારો ભાઈ ખૂબ ઉશ્કેરાઈ ગયો હતો, તે હાથી ને મારવા માટે સામે ધસી જતો હતો, પણ મેં તેને રોક્યો ,તે મારી વાત માની ગયો. નહિતર હાથીઓએ તેને મારી નાખ્યો હોત. મા, મેં સારું કર્યું ને?"
સિંહણે કહ્યું ,"બેટા ! તું બધી બાબતોમાં હોંશિયાર છે, પણ તારી અને અમારી જાત જુદી છે .હવે તું ડાહ્યો થઈને તારા બકરાના ટોળામાં ચાલ્યો જા.આજે મારા બેટાએ 'મોટાભાઈ' તરીકે તારી આજ્ઞા પાળી છે ,પરંતુ હવે તે મોટો થયો છે. ખરો સિંહ બન્યો છે .કોઈ દિવસ તને અને હાથીને પણ સપાટામાં લઈ પૂરા કરી નાખશે."
તેણે સિંહણની આંખોમાં જોયું અને બધી વાત સમજી ગયો .બીજે જ દિવસે વહેલી સવારે તે ત્યાંથી જતો રહ્યો.
Friday 22 October 2021
ધોરણ ચાર કુહૂ પાઠ-૩--શંખલાની બહેન છીપલી --વાર્તા---કલાકારની ઢીંગલી
પાઠ --૩. કલાકાર ની ઢીંગલી
સુલતાનાબાદ ના એક વિસ્તારમાં તૂટેલી-ફૂટેલી વીસેક ઝૂંપડીઓ કાણાં પડેલા જૂનાં પતરાં લાકડા પ્લાસ્ટિકની થેલીઓ, કોથળા, કાપડ એ જ ઝૂંપડીની દીવાલો ને છત . રંગબેરંગી ભીંતોવાળી આ ગલીઓમાં પોતાનું બાળપણ વિતાવતો દિવ્યેશ, ગરીબ મા બાપનું હવે એક માત્ર સંતાન.
નવ વર્ષના દિવ્યેશ માટે ફુરસદના સમયે રમતો રમવી ,મોજ મજા કરવી એ એક સપનું જ હતું .તેના પિતાની ચાની લારી. આ લારીમાં ચા ઉપરાંત બિસ્કૂટ- કુલ્ફીનો એક ડબ્બો પણ ખરો. ઋતુ પ્રમાણે કુલ્ફી. સિવાય ની વસ્તુઓ પણ વેચવામાં આવે.
દિવ્યેશ નજીકની ગવર્મેન્ટ સ્કૂલમાં અભ્યાસ કરે .ને બાકીના સમયમાં પિતાને કામમાં મદદરૂપ થાય. ઘરની સ્થિતિ નબળી હોવાથી ચાની લારીએ વાસણ માંજવા, ચા આપવી, કુલ્ફી વેચવી જેવા કામોમાં તે ટેકો કરતો. કુલ્ફી વેચતાં તેના મનમાં કુલ્ફી ખાવાની તીવ્ર ઇચ્છા થાય, તેનું પેટ ક્યારેક ભૂખથી. બૂમો પાડતું હોવા છતાં કૂલ્ફીને મોં સુધી લઈ ન જવા જેટલો સંયમ તેણે મેળવી લીધો હતો.
તહેવારના દિવસોમાં દિવ્યેશ હાથ બનાવટની અવનવી વસ્તુઓ બનાવી વેચતો .તે છીપલામાં હાર ,બુટ્ટી અને ઝાંઝર બનાવતો તથા દીવાલ શોભાવે તેવા કાથીકામ ના ચિત્રો પણ બનાવતો તે તૂટેલી બંગડીઓમાંથી તોરણ તેમ જ કૂલ્ફીની પટ્ટી ઓમાથી વિમાન,ઘર, હોડી વગેરે બનાવી, રંગોના છાંટણાથી સજાવી વેચતો ,આમાંથી તે થોડી કમાણી પણ કરી લેતો.
નવું નવું બનાવવામાં પ્રવીણ દિવ્યેશ અભ્યાસમાં પણ એટલો જ હોંશિયાર, શાળાના બાળકો તેની પાસે ભાતભાતની વસ્તુઓ બનાવડાવીને ખરીદે .દિવ્યેશ પણ ઘણી હોંશથી પોતાની કલા- કારીગરી વડે અજબ સર્જન કરતો .તેણે બનાવેલી ચીજ હંમેશા અનોખી જ હોય!
દિવ્યેશની શાળામાં વિવિધ તહેવારોની ઉજવણી કરવામાં આવતી. તેમાં તે ઉત્સાહભેર ભાગ લેતો અને શાળાને શણગારવામાં પોતાનું કૌશલ્ય બતાવતો.
૨૯મી જુલાઈ દિવ્યેશની જન્મતારીખ. તે દિવસે આચાર્યે પ્રાર્થનાસંમેલનમાં દિવ્યેશને જન્મદિવસના અભિનંદન આપ્યા અને તેની આવડત વિશે વાત કરી. તેમણે કહ્યું કે "આપણો દિવસ તો કલાકાર છે ,આપણને નકામી લાગતી ચીજોમાંથી મજાની વસ્તુઓ બનાવી કાઢે છે .આ વખતે રક્ષાબંધનની ઉજવણી આપણે સૌ તેણે બનાવેલી રાખડીઓ ખરીદીએ રક્ષાબંધનને દિવસે સૌ પોતપોતાના ભાઈ બહેનને લઈને શાળાએ આવજો .અમે બધાં શિક્ષકો પણ એમાં જોડાઈશું" સૌ ખુશ થયાં.
દિવ્યેશે પોતાના મિત્રોની પસંદગીને ધ્યાનમાં રાખીને રાખડીઓ બનાવી. તેણે મોતી, ચણોઠી ,કારેલાંના બી, લાકડાની પટ્ટીઓ અને તારામંડળના નકામા તાર જેવી પરચૂરણ સામગ્રીમાંથી રેશમી દોરા ગૂંથીને, અને મેઘધનુષ ના રંગનું કરીને જાતજાતની અને ભાતભાતની આકર્ષક રાખડીઓ બનાવી.
રક્ષાબંધનના દિવસે શાળામાં મેળો જામ્યો હતો. બાળકો આજે વર્ગના બદલે મેદાનમાં ઘૂમતાં હતાં. બધાંને આતુરતા હતી દિવ્યેશ ની રાખડીઓની. એટલામાં કુલ્ફીની પટ્ટીઓથી બનાવેલું બોક્સ લઈ હસતો હસતો દિવ્યેશ શાળા માં પ્રવેશ્યો.
દિવ્યેશના પ્રવેશતાં જ તેનાં મિત્રો તેની રાખડીઓ જોવા, ખરીદવા ટોળે વળી ગયા. શાળામાં આવેલા વડ ફરતેના ઓટલે દિવ્યેશે બોક્સ ખોલીને બધાં જોઈ શકે તે રીતે રાખડીઓ ગોઠવી. રાખડીઓ જોતાં
જ દિયા બોલી ,"અરે, વાહ ! કારેલાંના બીમાંથી બનાવેલી રાખડી ? મેં તો પહેલી જ વાર જોઇ." ત્યાં જ રિયા બોલી,"દિવ્યેશ, આ રાખડી મારા માટે ને !" દિવ્યેશે હકારમાં માથું હલાવ્યું. મનોજ બોલ્યો ,"તને કેવી રીતે ખબર?"
રિયા બોલી ,"મને કારેલાનું શાક ખૂબ ભાવે છે .દિવ્યેશ આ વાત જાણે છે."
દિવ્યેશે રિયાને' કારેલા રાખડી 'આપી . એટલામાં પ્રિયા બોલી, "જો નેહા,પેલી લાકડાના પારાવાળી! કદાચ તારા માટે."
નેહાએ કહ્યું ,"ખરેખર દિવ્યેશ ,આવો વિચાર તો તને જ આવે .આ રાખડી કડા જેવી છે એટલે રક્ષાબંધન પછી પણ બારેમાસ પહેરવી ગમશે . દિવ્યેશે કહ્યું ,"એટલે જ મેં બે બનાવી છે, બીજી રાખડી તારા માટે."
આ રીતે શરીફા માટે સૂતરની ,ભવ્યા માટે ઘૂઘરાવાળી અને પર્યાવરણના શિક્ષક માટે ચણોઠીની રાખડી દિવ્યેશે બનાવેલી. ધૈર્ય પૂછ્યું , દિવ્યેશ આ મેઘધનુષ જેવી રાખડી... કોના માટે ?" દિવ્યેશ બોલ્યો,"તારા માટે, મારા ચિત્રકાર!"
ત્યાં નૈનેશ આગળ ધસી આવ્યો ને બોલ્યો," ને મારી?"
મધુર સ્મિત સાથે દિવ્યેશે કહ્યું, નૈનેશકુમાર કાપડિયા ,તારા માટે આ કાપડ ના ફૂલવાળી 'ફૂલ રાખડી .'દિવ્યેશ પાસેથી આવી ખાસ રાખડીઓની ખરીદી સૌ ખુશખુશાલ થઇ ગયા .
રક્ષાબંધનની ઉજવણી શરૂ થઈ દિવ્યેશે બનાવેલી રાખડી સૌ બહેનોએ પોતાના ભાઇઓને સાથે વિધિવત બાંધી . વડ નીચે બેઠેલો દિવ્યેશ આ બધું જોતો હતો. એને એની ઢીંગલી યાદ આવી. એની બે વર્ષની બહેન આજે એની સાથે નહોતી.દિવ્યેશ એને ખૂબ લાડ લડાવતો .એની ઢીંગલી માટે એણે કાપડમાંથી ઢીંગલી બનાવી હતી. પણ દિવ્યેશની ઢીંગલી તો થોડા સમય પહેલાં જ બીમારીમાં સપડાઈને આ દુનિયા છોડી ગઈ હતી . દિવ્યેશની આંખોમાં આંસુ આવી ગયા.
સૌ કોઈ પોતપોતાની ખાસ રાખડી બાંધી- બંધાવી ખુશ હતા. તેવામાં રિયા દિવ્યેશ પાસે પહોંચી. તેણે જોયું કે દિવ્યેશની આંખમાં આંસુ હતા .રિયા બોલી, લે, તારો હાથ કેમ ખાલી? જો તનેય ગમી જાય એવી રાખડી મેં તારા માટે બનાવી છે .લાવ તારો હાથ. જો ભેટ તો હું લઈશ જ હો !"આમ બોલતાં બોલતાં તેણે રાખડી બાંધી દીધી.દિવ્યેશે રાખડી જોઈ .તેના પર 'દિવ્યેશ' વંચાયું .હવે ટીલડી વડે ગૂથાયેલું દિવ્યેશ નામ ભીંજાયેલું હતું.
Thursday 21 October 2021
વાર્તા --ધોરણ ---૪ પાઠ --૨---તેને તે ઉગશે
નેપાઠ---- ૨---તેને તે ઉગશે?
વાર્તા-- કૂકડી ને કલગી ઉગે ?
વર્ષો પહેલાની આ વાત છે .એક,કૂકડી હતી, હોશિયાર કૂકડી. ઇંડાં સેવવામાં હોશિયાર,ચણ વીણવામાં હોશિયાર બચ્ચાં સાચવવામાં હોશિયાર. એમને ચણ ચણતાં શીખવવામાં હોશિયાર. બધાં એને ખૂબ પ્રેમથી, માનથી બોલાવે .કૂકડી પણ હોંશેહોંશે બચ્ચાને સંભાળે.
કૂકડીને બે વાતે દુઃખ એક તો એ કે એનાથી ઊંચે ઊડતું નથી ને બીજું એ કે એને રંગીન પીંછા નથી, માથે કલગી નથી, ગળે લાલ પીળા રંગો નથી .પણ એનું તો શું થાય ? કૂકડીને નાનપણથી હોંશ કે પોતાને માથે કલગી હોય અને પોતે જોરથી ઉડીને વંડી માથે બેસે અને આસપાસની દુનિયા જુએ.બિચારીકૂકડીને ઊડતાં ન આવડે એટલે જમીન પર જ રહેવું પડે, ફરવું પડે. એ દોડવામાં કેવીય હોશિયાર હોય,પણ દોડવું એટલે દોડવું ને ઊડવું એટલે ઊડવું, બેમાં ફેર ખરો તો ખરો જ ને! કૂકડી એ પોતાની હોંશની વાત પોતાની માને કરી, તો મા કહે,"એ તો એમ જ હોય, કૂકડી ને માથે કલગી ન હોય !" કૂકડી એની બહેનપણીઓને કહે તો એ બધી તો હસે," શું કામ છે'લી વંડીને માથે ચડીને? અહીં જમીન પર આપણે રમીએ, જમીએ ને ખુશ રહીએ, મૂક વંડીની વાત.ચાલ, અહીં સાતતાળી રમીએ."
કૂકડી નાછૂટકે દોડાદોડીમાં જોડાય .કદીક ન પણ જોડાય અને એક કોરે ઊભી ઊભી વંડી તરફ જોયા કરે .મનમાં એક જ રઢ છે ,"મારે વંડીએ ચડવું છે!'. એક વાર એવું થયું કે કૂકડી વંડીની બહાર ઉકરડામાં ચણતી હતી. ત્યાં અચાનક બે બિલાડીઓ લડતી લડતી દોડી આવી.કૂકડી બી ગઈ ,જોર કરીને ઊડી . સહેજ જ ઊડી કે પાસે પડેલા એક પથરા પર ચડી ગઈ . બિલાડી તો લડતાં લડતાં આઘી જતી રહી, શાંતિ થઈ ગઈ.કૂકડીએ જોયું તો પોતે એક પથ્થર પર બેઠી છે. ઓહ! આટલું ઊંચે તો મારાથી ઉડાય છે!' કૂકડી ચકિત થઈ ગઈ.
કૂકડી ચણવાનું ભૂલીને વારેવારે ઊડીને એ પથરા પર બેસવા માંડી.ઊડીને પથરા પર બેસે, વળી નીચે ઊતરે ,વળી ઊડીને
પથરા પર બેસે .કોઈક વાર સહેજ નીચું ઉડાય તો પથરા જોડે ભટકાય ને નીચે પડે તોય વળી પાછી ઊડવા જાય .કૂકડીને મજા પડવા માંડી. સાંજ સુધી કૂકડીએ પથરા પર ઊડઊતર ઊડઊતર કર્યા કર્યું .થાકીને સાંજે એ પાછી ફરી ત્યારે એ ખુશ હતી, ખૂબ જ ખુશ.
કૂકડી ને ખુશખુશાલ જોઈને કૂકડાએ પૂછ્યું," કેમ !આજે ચણવામાં બહુ સારું મળ્યું છે એટલે રાજીની રેડ છે?" કૂકડીએ કૂકડાને પથરા પર ચડવાના પોતાના અનુભવની વાત કરી.
"રહેવા દે ને હવે, શું કામ છે તારે આવા શોખ કરીને ?"કૂકડાએ કહ્યું.
,કૂકડાએ કૂકડા ની વાત સાંભળી લીધી, પણ એને ગમી નહિં.
"મારે તો તારી જોડે વંડી પર બેસવું છે અને બહારની દુનિયા જોવી છે ."કૂકડીએ પોતાની અભિલાષા કૂકડાને કહી. અને વિચારવા લાગી કે લાખો -હજારો કૂકડીઓએ ન કર્યું એટલે મારે નહીં કરવાનું?' ક્યાં સુધી કૂકડીઓએ જમીન પર ચણ્યા જ કરવાનું ?કૂકડી આમ રોજેરોજ ઊડઊતર કર્યા કરે. એનાથી થાકે એટલે કૂકડી કૂકડાને ધારી ધારીને જોયા કરે. એ કેમ પાંખો ફેલાવે છે, કેમ પગ સંકોરે છે, કેવી રીતે ધીરે ધીરે ઊંચે ચડે છે એ નીરખ્યા કરે. કૂકડો મનમાં પોરસાય કે કૂકડી કેટલા પ્રેમથી એને નિહાળે છે! કૂકડો ખુશ થાય, વધારે જોરથી ઊડે અને કૂકડી થોડું વધારે શીખે. ત્યાં એક દિવસ એક કાગડાએ કહ્યું, ઊંચે ઊડીનેય શું મળવાનું તને? માથે કલગી થોડી ઊગવાની છે? કૂકડી, તું તો કૂકડી જ રહેવાની ને ?'
કૂકડી ખિજાઈ," મને કલગી ઊગે -ન ઊગે, તારે શું ?જા,મને કલગી ઊગશે, જોઈ લેજે તું.". . કાગડાને હસતો મૂકીને કૂકડીએ વધુ મહેનત થી ઊડવાનું કામ શરૂ કરી દીધું.
એક સવારે કૂકડો વંડીએ ચડીને બોલ્યો, કૂકડે કૂક ....કૂકડે કૂક " ને પછી પોતાની મસ્તીમાં વંડી પર ચાલવા માંડ્યો.ત્યાં એણે શું જોયું. ? થોડી જ દૂર વંડી પર હતી કૂકડી! તે વંડી પર ચડવા જેટલી હોશિયાર થઈ ગઈ હતી."અરે !કૂકડી, તું અહીંયાં?"કૂકડાએ નવાઈથી પૂછ્યું.
"હા ,હુંય હવે ચડી શકું છું વંડી પર.' કૂકડી વટથી બોલીને કૂકડા ની જેમ જ ડોક ઊંચી કરી ને ચારે બાજુ જોવા માંડી .ચારે બાજુ શું હતું? હંમેશા નીચેથી જોયેલા ઝાડને આજે કૂકડી એ નજરની સામે જોયા. નીચેથી ઊંચે જોતા માંડ જોવા મળે તેવા ઝાડનાં ડાળ- પાંદડાં એની નજર સામે હતા. કાબર ,ચકલી,તેતર, કબૂતર, કાગડા, પોપટ બધાંયને એ જોતી હતી ,પણ ઉકરડા પાસે જમીન પર .એ પંખીઓને એણે ઝાડની ડાળે ઝૂલતાં જોયાં કૂકડી ખુશ થઇ ,નવાઇ પામી, હરખઘેલી થઇ ગઇ.
ત્યાં તો દૂરથી એક કાબરે એને જોઈ. એ ઊડીને કૂકડીની પાસે આવી અને વંડી પર એની સાથે બેસીને બોલી," એ કૂકડી ,જો તો ખરી ,તમને માથે કલગી ઊગી છે!"
"હે! ખરેખર?" કૂકડીએ પૂછ્યું.
"હાસ્તો વળી, હું ખોટું કહેતી હોઉ તો પૂછ આ ચકલીને અને પેલા દોઢડાહ્યા કાગડાને. તારી કલગી બધાંને દેખાય છે."
ત્યાં તો ચકલી, કાગડો, પોપટ ,કબૂતર બધાં આવ્યાં ને બોલ્યાં,"વાહ વાહ! કડી ને કુકડી ને માથે કલગી બધાએ પાંખો ફફડાવી તાળીઓ પાડી
હવે તો કૂકડીએ રોજેરોજ વંડી પર ચડવા માંડ્યું. નવું જોવા માંડ્યું ,શીખવા માંડ્યું, જમીન પર આવીને એના જેવી બીજી કૂકડીઓને વંડી પરથી દેખાતી દુનિયાની વાતો કરવા માંડી. એનું ઈંડાં સેવવાનું ચાલુ જ રહ્યું . બચ્ચાંને શીખવાનુંય ચાલું જ રહ્યું. આ બધા કામો સાથે કૂકડી બીજી કૂકડીઓનેય ઊંચું ઊડતાં શીખવવા મહેનત કરતી, સમજાવતી .કોઈકે માન્યુ ,કોઇકે ન માન્યુ. પોતાની સાથે વંડી સુધી ઊડતી કૂકડી ને જોઈને કૂકડો ખૂબ ખુશ થયો. જોકે કાગડાએ અને બીજા થોડાં કૂકડા કૂકડી ઓએ કહ્યું ,"કલગી ઊગી તે તો ઠીક મારા ભૈ,કૂકડા જેવા રંગીન પીંછા ક્યાંથી લાવશો, કૂકડીબાઈ ?" કૂકડી વિચારે છે ,વખત છે ને પીંછા ઊગેય ખરાં ,કોને ખબર!'. સ્વાતિ મેઢ
______________________________

ધોરણ ચાર કુહૂ વાર્તા
નેપાઠ---- ૨---તેને તે ઉગશે?
વાર્તા-- કૂકડી ને કલગી ઉગે ?
વર્ષો પહેલાની આ વાત છે .એક,કૂકડી હતી, હોશિયાર કૂકડી. ઇંડાં સેવવામાં હોશિયાર,ચણ વીણવામાં હોશિયાર બચ્ચાં સાચવવામાં હોશિયાર. એમને ચણ ચણતાં શીખવવામાં હોશિયાર. બધાં એને ખૂબ પ્રેમથી, માનથી બોલાવે .કૂકડી પણ હોંશેહોંશે બચ્ચાને સંભાળે.
કૂકડીને બે વાતે દુઃખ એક તો એ કે એનાથી ઊંચે ઊડતું નથી ને બીજું એ કે એને રંગીન પીંછા નથી, માથે કલગી નથી, ગળે લાલ પીળા રંગો નથી .પણ એનું તો શું થાય ? કૂકડીને નાનપણથી હોંશ કે પોતાને માથે કલગી હોય અને પોતે જોરથી ઉડીને વંડી માથે બેસે અને આસપાસની દુનિયા જુએ.બિચારીકૂકડીને ઊડતાં ન આવડે એટલે જમીન પર જ રહેવું પડે, ફરવું પડે. એ દોડવામાં કેવીય હોશિયાર હોય,પણ દોડવું એટલે દોડવું ને ઊડવું એટલે ઊડવું, બેમાં ફેર ખરો તો ખરો જ ને! કૂકડી એ પોતાની હોંશની વાત પોતાની માને કરી, તો મા કહે,"એ તો એમ જ હોય, કૂકડી ને માથે કલગી ન હોય !" કૂકડી એની બહેનપણીઓને કહે તો એ બધી તો હસે," શું કામ છે'લી વંડીને માથે ચડીને? અહીં જમીન પર આપણે રમીએ, જમીએ ને ખુશ રહીએ, મૂક વંડીની વાત.ચાલ, અહીં સાતતાળી રમીએ."
કૂકડી નાછૂટકે દોડાદોડીમાં જોડાય .કદીક ન પણ જોડાય અને એક કોરે ઊભી ઊભી વંડી તરફ જોયા કરે .મનમાં એક જ રઢ છે ,"મારે વંડીએ ચડવું છે!'. એક વાર એવું થયું કે કૂકડી વંડીની બહાર ઉકરડામાં ચણતી હતી. ત્યાં અચાનક બે બિલાડીઓ લડતી લડતી દોડી આવી.કૂકડી બી ગઈ ,જોર કરીને ઊડી . સહેજ જ ઊડી કે પાસે પડેલા એક પથરા પર ચડી ગઈ . બિલાડી તો લડતાં લડતાં આઘી જતી રહી, શાંતિ થઈ ગઈ.કૂકડીએ જોયું તો પોતે એક પથ્થર પર બેઠી છે. ઓહ! આટલું ઊંચે તો મારાથી ઉડાય છે!' કૂકડી ચકિત થઈ ગઈ.
કૂકડી ચણવાનું ભૂલીને વારેવારે ઊડીને એ પથરા પર બેસવા માંડી.ઊડીને પથરા પર બેસે, વળી નીચે ઊતરે ,વળી ઊડીને
પથરા પર બેસે .કોઈક વાર સહેજ નીચું ઉડાય તો પથરા જોડે ભટકાય ને નીચે પડે તોય વળી પાછી ઊડવા જાય .કૂકડીને મજા પડવા માંડી. સાંજ સુધી કૂકડીએ પથરા પર ઊડઊતર ઊડઊતર કર્યા કર્યું .થાકીને સાંજે એ પાછી ફરી ત્યારે એ ખુશ હતી, ખૂબ જ ખુશ.
કૂકડી ને ખુશખુશાલ જોઈને કૂકડાએ પૂછ્યું," કેમ !આજે ચણવામાં બહુ સારું મળ્યું છે એટલે રાજીની રેડ છે?" કૂકડીએ કૂકડાને પથરા પર ચડવાના પોતાના અનુભવની વાત કરી.
"રહેવા દે ને હવે, શું કામ છે તારે આવા શોખ કરીને ?"કૂકડાએ કહ્યું.
,કૂકડાએ કૂકડા ની વાત સાંભળી લીધી, પણ એને ગમી નહિં.
"મારે તો તારી જોડે વંડી પર બેસવું છે અને બહારની દુનિયા જોવી છે ."કૂકડીએ પોતાની અભિલાષા કૂકડાને કહી. અને વિચારવા લાગી કે લાખો -હજારો કૂકડીઓએ ન કર્યું એટલે મારે નહીં કરવાનું?' ક્યાં સુધી કૂકડીઓએ જમીન પર ચણ્યા જ કરવાનું ?કૂકડી આમ રોજેરોજ ઊડઊતર કર્યા કરે. એનાથી થાકે એટલે કૂકડી કૂકડાને ધારી ધારીને જોયા કરે. એ કેમ પાંખો ફેલાવે છે, કેમ પગ સંકોરે છે, કેવી રીતે ધીરે ધીરે ઊંચે ચડે છે એ નીરખ્યા કરે. કૂકડો મનમાં પોરસાય કે કૂકડી કેટલા પ્રેમથી એને નિહાળે છે! કૂકડો ખુશ થાય, વધારે જોરથી ઊડે અને કૂકડી થોડું વધારે શીખે. ત્યાં એક દિવસ એક કાગડાએ કહ્યું, ઊંચે ઊડીનેય શું મળવાનું તને? માથે કલગી થોડી ઊગવાની છે? કૂકડી, તું તો કૂકડી જ રહેવાની ને ?'
કૂકડી ખિજાઈ," મને કલગી ઊગે -ન ઊગે, તારે શું ?જા,મને કલગી ઊગશે, જોઈ લેજે તું.". . કાગડાને હસતો મૂકીને કૂકડીએ વધુ મહેનત થી ઊડવાનું કામ શરૂ કરી દીધું.
એક સવારે કૂકડો વંડીએ ચડીને બોલ્યો, કૂકડે કૂક ....કૂકડે કૂક " ને પછી પોતાની મસ્તીમાં વંડી પર ચાલવા માંડ્યો.ત્યાં એણે શું જોયું. ? થોડી જ દૂર વંડી પર હતી કૂકડી! તે વંડી પર ચડવા જેટલી હોશિયાર થઈ ગઈ હતી."અરે !કૂકડી, તું અહીંયાં?"કૂકડાએ નવાઈથી પૂછ્યું.
"હા ,હુંય હવે ચડી શકું છું વંડી પર.' કૂકડી વટથી બોલીને કૂકડા ની જેમ જ ડોક ઊંચી કરી ને ચારે બાજુ જોવા માંડી .ચારે બાજુ શું હતું? હંમેશા નીચેથી જોયેલા ઝાડને આજે કૂકડી એ નજરની સામે જોયા. નીચેથી ઊંચે જોતા માંડ જોવા મળે તેવા ઝાડનાં ડાળ- પાંદડાં એની નજર સામે હતા. કાબર ,ચકલી,તેતર, કબૂતર, કાગડા, પોપટ બધાંયને એ જોતી હતી ,પણ ઉકરડા પાસે જમીન પર .એ પંખીઓને એણે ઝાડની ડાળે ઝૂલતાં જોયાં કૂકડી ખુશ થઇ ,નવાઇ પામી, હરખઘેલી થઇ ગઇ.
ત્યાં તો દૂરથી એક કાબરે એને જોઈ. એ ઊડીને કૂકડીની પાસે આવી અને વંડી પર એની સાથે બેસીને બોલી," એ કૂકડી ,જો તો ખરી ,તમને માથે કલગી ઊગી છે!"
"હે! ખરેખર?" કૂકડીએ પૂછ્યું.
"હાસ્તો વળી, હું ખોટું કહેતી હોઉ તો પૂછ આ ચકલીને અને પેલા દોઢડાહ્યા કાગડાને. તારી કલગી બધાંને દેખાય છે."
ત્યાં તો ચકલી, કાગડો, પોપટ ,કબૂતર બધાં આવ્યાં ને બોલ્યાં,"વાહ વાહ! કડી ને કુકડી ને માથે કલગી બધાએ પાંખો ફફડાવી તાળીઓ પાડી
હવે તો કૂકડીએ રોજેરોજ વંડી પર ચડવા માંડ્યું. નવું જોવા માંડ્યું ,શીખવા માંડ્યું, જમીન પર આવીને એના જેવી બીજી કૂકડીઓને વંડી પરથી દેખાતી દુનિયાની વાતો કરવા માંડી. એનું ઈંડાં સેવવાનું ચાલુ જ રહ્યું . બચ્ચાંને શીખવાનુંય ચાલું જ રહ્યું. આ બધા કામો સાથે કૂકડી બીજી કૂકડીઓનેય ઊંચું ઊડતાં શીખવવા મહેનત કરતી, સમજાવતી .કોઈકે માન્યુ ,કોઇકે ન માન્યુ. પોતાની સાથે વંડી સુધી ઊડતી કૂકડી ને જોઈને કૂકડો ખૂબ ખુશ થયો. જોકે કાગડાએ અને બીજા થોડાં કૂકડા કૂકડી ઓએ કહ્યું ,"કલગી ઊગી તે તો ઠીક મારા ભૈ,કૂકડા જેવા રંગીન પીંછા ક્યાંથી લાવશો, કૂકડીબાઈ ?" કૂકડી વિચારે છે ,વખત છે ને પીંછા ઊગેય ખરાં ,કોને ખબર!'. સ્વાતિ મેઢ
______________________________

તેને તે ઉગશે--વાર્તા
https://drive.google.com/file/d/1PlmBuH0qNcVBT88A6ryyktN7FHyajvgn/view?usp=drivesdk
Wednesday 20 October 2021
ધોરણ ચાર કુહૂ વાર્તા ---શેરીથી શર્ટ સુધી પાઠ--1
વાર્તા --શેરીથી શર્ટ સુધી
એક હતું ખિસ્સુ, નાનકડું ને નમણું ! પણ સાવ રખડું. એ નવા નવા બુટ જોઈએ તો એને થાય, 'આવા બુશકોટ પર બેસવાની કેવી મજા પડે!'એ દોડીને બુશકોટ પાસે જાય. બુશકોટ એને જોઇને મોઢું બગાડે ને કહે, "ખસ, આઘું ખસ, ભાગ અહીંથી"
ખિસ્સું કહે ,"એમ શું કહો છો બુશકોટભાઈ! મને તમારી સાથે બહુ ગમે છે."
બુશકોટ ભાઈ કહે," તું રખડું છે. જ્યાં ત્યાં રખડયા કરે છે, એટલે કેવું ગંદુ ને ગંધારું છે! તને જોઈ સૂગ ચડે છે. તારી સાથે વાતય કોણ કરે !"
રોજ રોજ બુશકોટ ભાઈ એને ગંદુ ને ગંધારુ કહે. તેથી એક દિવસ ખિસ્સું રડી પડ્યું. એની આંખમાંથી સફરજન જેવડા આંસુના ટીપાં પડવા માંડ્યાં. ટપ ટપ... ટપ ટપ... ટપ ટપ...
થોડીવારમાં આંસુનું ખાબોચિયું ભરાઈ ગયું. ખિસ્સું ખાબોચિયામાં પલળી ગયું. એના પર ચોંટેલી ધૂળ ધોવાઇ ગઇ. ઊજળું ઊજળું ને ચોખ્ખુંચોખ્ખું થઈ ગયું.
ખિસ્સું રડતું બંધ થયુ. તેણે આંખો પટપટાવીને જોયું એના થી હસી પડાયું.
એ બોલ્યું ,"વાહ ,વાહ !હવે હું રૂપાળું રૂપાળું થઈ ગયું".
એ તો રોક થી ચાલવા લાગ્યું.
પછી ઝગમગ ઝગમગ થતા સૂરજદાદા આવ્યા . ખિસ્સું સૂરજદાદાની લાંબી લાંબી મૂછો જોઈને બી ગયું. સૂરજદાદા હસતાં હસતાં, બોલ્યા એય બચુડા,બીશ નહીં, તું તો ભીંજાયેલું છે .આવ, મારી પાસે આવ તને સૂકવી દઉં એમ કહી સૂરજદાદાએ હાથ લંબાવ્યા.
ખિસ્સું ટપુક દઈને સૂરજ દાદાના ખોળામાં બેસી ગયું. સૂરજદાદાએ ખિસ્સાની ઉપર વ્હાલથી હાથ ફેરવ્યો .ત્યાં એ સૂકાઈ ગયું.
સૂરજદાદા બોલ્યા," કેમ બચુકડા !હવે તું રડીશ નહીં ને?"
ખિસ્સું ડોક હલાવી બોલ્યુ," ના રે ના સૂરજદાદા, હવે હું નહીં રડું."
એમ કહી હસતાં હસતાં બોલ્યુ, સૂરજ દાદા, સૂરજદાદા
હવે હું ફાઈન લાગું છું, નહીં "!
સૂરજદાદા કહે," હવે તું વહાલું વહાલું લાગે છે બચુકડા."
પછી સૂરજદાદા હસતાં હસતાં એમનું કામ કરવા ચાલતા થયા. ખિસ્સું હરખાતું હરખાતું દરજીભાઈ પાસે ગયું. દરજીભાઈ તો નીરજભાઈ ના નવા નવા બૂશકોટ સીવે .નેહાબેના ફ્રોક, મેક્સી વન પીસ સીવે.
ખિસ્સું હસતાં હસતાં દરજી ભાઈ ને કહે, દરજીકાકા, કેમ છો? મને નીરજભાઈ બહુ ગમે છે .મને તેમના નવા નવા બુશકોટ પર બેસાડી દો."
દરજીભાઈ એ ખિસ્સા સામે જોયું. બોલ્યા, " અરે એય,શુ છે ? નીરજભાઈ ના બુશકોટ પર તો હું નવું ને સરસ ખિસ્સું ચોટાડવાનો છું. તું કરચલીવાળું છે. મારે તારું કામ નથી .ભાગ અહીંથી."
દરજીભાઈ એ ખિસ્સાને દુકાનમાંથી હાંકી કાઢ્યું.
ખિસ્સું રડી પડ્યું. રડતાં રડતાં ચાલ્યું. રસ્તામાં ધોબી ની દુકાન આવી .ધોબીભાઇ દુકાનમાં નિરાંતે સૂતા હતા .રડવાનો અવાજ સાંભળી તે જાગી ગયા .જુએ તો, ખિસ્સું ઊભું ઊભું રડે છે. તેના આંસુથી તો ધોબીભાઈ ના કપડાં ભીનાં ભીનાં થઇ ગયા હતા.
ધોબી ભાઈ તો ખિસ્સાની ઉપર ખિજાઈ ગયા, બોલ્યા , "બચોળિયા, ભાગ અહીંથી, આંગળીથી મારાં કપડાં બગાડી નાખ્યાં. આટલું બધું રડે છે કેમ? તને કોણ વઢયું છે?"
ખિસ્સું રડતાં રડતાં બોલ્યુ," મને કરચલી પડી છે ને એટલે દરજી કાકા નીરજભાઈ ના પર ચોડતા નથી .એટલે મને રડવું આવે છે."
ધોબી ભાઈ કહે, એમ વાત છે? અહીં આવ ર તારી કરચલી ચપટી વગાડતા છૂ કરી દઉં."
ધોબીભાઈ એ ઈસ્ત્રી ગરમ કરીને ખિસ્સા માથે મૂકી દીધી. ખિસ્સુ એવું દાઝયું કે એનાથી ચીસ પડાઈ ગઈ. ધોબી ભાઈ કહે," ચુપ...
ધોબી ભાઈ જોર જોરથી ઈસ્ત્રી ફેરવવા માંડી. થોડીવારમાં ખિસ્સાની બધી કરચલીઓ ગૂમ...!
ખિસ્સું હસી પડયું કહે ,ધોબી કાકા, થેન્ક યુ. તમે તો કમાલ કરી. હું તો એકદમ કડક ને ફાંકડું થઈ ગયું.
ધોબી ભાઈ ને આવજો કહી ખિસ્સુ દરજી ભાઈની દુકાને ગયું. દરજી ભાઈ ને કહે ,"જુઓ હવે તો હું એકદમ નવું નક્કોર થઈ ગયું છું.મને નીરજભાઈ ના બુશકોટ પર ચોટાડશોને?"
દરજીભાઈ કહે," અરે વાહ! ખરેખર, તું તો સરસ લાગે છે .ચાલ, બેસી જા નીરજભાઈ ના બૂશકોટ પર. ખિસ્સું તો હસવા લાગ્યું. ફેર ફુદરડી ફરતું ફરતું બેસી ગયું .તેને નીરજભાઈ ના બૂશકોટ પર બેસવાની બુસ્કોટ પર બેસવાની મજા પડી ગઈ. દરજી ભાઈએ સંચો ચલાવ્યો ભરરરર... ભરરરર...ને ખિસ્સું નીરજભાઈ ના બૂશકોટ પર ચોટી ગયું.
સાંજે નીરજભાઈ બૂશકોટ લેવા માટે આવ્યા .એ પોતાનો નવો બુશકોટ જોઈ રાજી થઈ ગયા. બચુકડા ખિસ્સા પર હાથ ફેરવીને બોલ્યા,"આરે વાહ! કેવું મજાનું ખિસ્સું છે! મને બહુ ગમ્યું."
નીરજભાઈ નવો-નવો બુશકોટ પહેરી બાલમંદિરે જાય તો તેની સાથે બચુકડું ખિસ્સુંય બાલ મંદિરે જાય .નીરજભાઈ રમવા જાય તો ખિસ્સુંય રમવા જાય નીરજભાઈ સૂઈ જાય તો ખિસ્સુંય સૂઇ જાય.
____રમેશ પારેખ
વાર્તા --શેરી થી શર્ટ સુધી
વાર્તા --શેરીથી શર્ટ સુધી
એક હતું ખિસ્સુ, નાનકડું ને નમણું ! પણ સાવ રખડું. એ નવા નવા બુટ જોઈએ તો એને થાય, 'આવા બુશકોટ પર બેસવાની કેવી મજા પડે!'એ દોડીને બુશકોટ પાસે જાય. બુશકોટ એને જોઇને મોઢું બગાડે ને કહે, "ખસ, આઘું ખસ, ભાગ અહીંથી"
ખિસ્સું કહે ,"એમ શું કહો છો બુશકોટભાઈ! મને તમારી સાથે બહુ ગમે છે."
બુશકોટ ભાઈ કહે," તું રખડું છે. જ્યાં ત્યાં રખડયા કરે છે, એટલે કેવું ગંદુ ને ગંધારું છે! તને જોઈ સૂગ ચડે છે. તારી સાથે વાતય કોણ કરે !"
રોજ રોજ બુશકોટ ભાઈ એને ગંદુ ને ગંધારુ કહે. તેથી એક દિવસ ખિસ્સું રડી પડ્યું. એની આંખમાંથી સફરજન જેવડા આંસુના ટીપાં પડવા માંડ્યાં. ટપ ટપ... ટપ ટપ... ટપ ટપ...
થોડીવારમાં આંસુનું ખાબોચિયું ભરાઈ ગયું. ખિસ્સું ખાબોચિયામાં પલળી ગયું. એના પર ચોંટેલી ધૂળ ધોવાઇ ગઇ. ઊજળું ઊજળું ને ચોખ્ખુંચોખ્ખું થઈ ગયું.
ખિસ્સું રડતું બંધ થયુ. તેણે આંખો પટપટાવીને જોયું એના થી હસી પડાયું.
એ બોલ્યું ,"વાહ ,વાહ !હવે હું રૂપાળું રૂપાળું થઈ ગયું".
એ તો રોક થી ચાલવા લાગ્યું.
પછી ઝગમગ ઝગમગ થતા સૂરજદાદા આવ્યા . ખિસ્સું સૂરજદાદાની લાંબી લાંબી મૂછો જોઈને બી ગયું. સૂરજદાદા હસતાં હસતાં, બોલ્યા એય બચુડા,બીશ નહીં, તું તો ભીંજાયેલું છે .આવ, મારી પાસે આવ તને સૂકવી દઉં એમ કહી સૂરજદાદાએ હાથ લંબાવ્યા.
ખિસ્સું ટપુક દઈને સૂરજ દાદાના ખોળામાં બેસી ગયું. સૂરજદાદાએ ખિસ્સાની ઉપર વ્હાલથી હાથ ફેરવ્યો .ત્યાં એ સૂકાઈ ગયું.
સૂરજદાદા બોલ્યા," કેમ બચુકડા !હવે તું રડીશ નહીં ને?"
ખિસ્સું ડોક હલાવી બોલ્યુ," ના રે ના સૂરજદાદા, હવે હું નહીં રડું."
એમ કહી હસતાં હસતાં બોલ્યુ, સૂરજ દાદા, સૂરજદાદા
હવે હું ફાઈન લાગું છું, નહીં "!
સૂરજદાદા કહે," હવે તું વહાલું વહાલું લાગે છે બચુકડા."
પછી સૂરજદાદા હસતાં હસતાં એમનું કામ કરવા ચાલતા થયા. ખિસ્સું હરખાતું હરખાતું દરજીભાઈ પાસે ગયું. દરજીભાઈ તો નીરજભાઈ ના નવા નવા બૂશકોટ સીવે .નેહાબેના ફ્રોક, મેક્સી વન પીસ સીવે.
ખિસ્સું હસતાં હસતાં દરજી ભાઈ ને કહે, દરજીકાકા, કેમ છો? મને નીરજભાઈ બહુ ગમે છે .મને તેમના નવા નવા બુશકોટ પર બેસાડી દો."
દરજીભાઈ એ ખિસ્સા સામે જોયું. બોલ્યા, " અરે એય,શુ છે ? નીરજભાઈ ના બુશકોટ પર તો હું નવું ને સરસ ખિસ્સું ચોટાડવાનો છું. તું કરચલીવાળું છે. મારે તારું કામ નથી .ભાગ અહીંથી."
દરજીભાઈ એ ખિસ્સાને દુકાનમાંથી હાંકી કાઢ્યું.
ખિસ્સું રડી પડ્યું. રડતાં રડતાં ચાલ્યું. રસ્તામાં ધોબી ની દુકાન આવી .ધોબીભાઇ દુકાનમાં નિરાંતે સૂતા હતા .રડવાનો અવાજ સાંભળી તે જાગી ગયા .જુએ તો, ખિસ્સું ઊભું ઊભું રડે છે. તેના આંસુથી તો ધોબીભાઈ ના કપડાં ભીનાં ભીનાં થઇ ગયા હતા.
ધોબી ભાઈ તો ખિસ્સાની ઉપર ખિજાઈ ગયા, બોલ્યા , "બચોળિયા, ભાગ અહીંથી, આંગળીથી મારાં કપડાં બગાડી નાખ્યાં. આટલું બધું રડે છે કેમ? તને કોણ વઢયું છે?"
ખિસ્સું રડતાં રડતાં બોલ્યુ," મને કરચલી પડી છે ને એટલે દરજી કાકા નીરજભાઈ ના પર ચોડતા નથી .એટલે મને રડવું આવે છે."
ધોબી ભાઈ કહે, એમ વાત છે? અહીં આવ ર તારી કરચલી ચપટી વગાડતા છૂ કરી દઉં."
ધોબીભાઈ એ ઈસ્ત્રી ગરમ કરીને ખિસ્સા માથે મૂકી દીધી. ખિસ્સુ એવું દાઝયું કે એનાથી ચીસ પડાઈ ગઈ. ધોબી ભાઈ કહે," ચુપ...
ધોબી ભાઈ જોર જોરથી ઈસ્ત્રી ફેરવવા માંડી. થોડીવારમાં ખિસ્સાની બધી કરચલીઓ ગૂમ...!
ખિસ્સું હસી પડયું કહે ,ધોબી કાકા, થેન્ક યુ. તમે તો કમાલ કરી. હું તો એકદમ કડક ને ફાંકડું થઈ ગયું.
ધોબી ભાઈ ને આવજો કહી ખિસ્સુ દરજી ભાઈની દુકાને ગયું. દરજી ભાઈ ને કહે ,"જુઓ હવે તો હું એકદમ નવું નક્કોર થઈ ગયું છું.મને નીરજભાઈ ના બુશકોટ પર ચોટાડશોને?"
દરજીભાઈ કહે," અરે વાહ! ખરેખર, તું તો સરસ લાગે છે .ચાલ, બેસી જા નીરજભાઈ ના બૂશકોટ પર. ખિસ્સું તો હસવા લાગ્યું. ફેર ફુદરડી ફરતું ફરતું બેસી ગયું .તેને નીરજભાઈ ના બૂશકોટ પર બેસવાની બુસ્કોટ પર બેસવાની મજા પડી ગઈ. દરજી ભાઈએ સંચો ચલાવ્યો ભરરરર... ભરરરર...ને ખિસ્સું નીરજભાઈ ના બૂશકોટ પર ચોટી ગયું.
સાંજે નીરજભાઈ બૂશકોટ લેવા માટે આવ્યા .એ પોતાનો નવો બુશકોટ જોઈ રાજી થઈ ગયા. બચુકડા ખિસ્સા પર હાથ ફેરવીને બોલ્યા,"આરે વાહ! કેવું મજાનું ખિસ્સું છે! મને બહુ ગમ્યું."
નીરજભાઈ નવો-નવો બુશકોટ પહેરી બાલમંદિરે જાય તો તેની સાથે બચુકડું ખિસ્સુંય બાલ મંદિરે જાય .નીરજભાઈ રમવા જાય તો ખિસ્સુંય રમવા જાય નીરજભાઈ સૂઈ જાય તો ખિસ્સુંય સૂઇ જાય.
____રમેશ પારેખ
વાર્તા -- શેરી થી શર્ટ સુધી ધોરણ ચાર કુહૂ
https://docs.google.com/document/d/1MFivMYGbbEDBfjlV0KC99IkpzFRlqUT0ECWIP9XlTjM/edit?usp=drivesdk
Subscribe to:
Posts (Atom)