🌳 IUCN રેડ લિસ્ટમાં નીચે મુજબની 9 શ્રેણીઓ છે: 🌳1. વિલુપ્ત (Extinct):- ◆ જ્યારે કોઈ પ્રજાતિનો કોઈ સદસ્ય પૃથ્વી પર જીવિત ન હોય ત્યારે તે પ્રજાતિને વિલુપ્ત જાહેર કરવામાં આવે છે.2. વન વિલુપ્ત (Extict in Wild):- ◆ જે પ્રજાતિના તમામ સજીવો વન્ય વિસ્તારોમાં સમાપ્ત થઈ ચૂક્યા હોય અને તેમને કૃત્રિમ નિવાસ સ્થાનો (જેમકે પ્રાણી સંગ્રહાલય)માં સુરક્ષિત રાખવામાં આવ્યા હોય.3. ઘોર સંકટગ્રસ્ત (Critically Endangered-CR) :-◆ જ્યારે પ્રજાતિના વન્ય ક્ષેત્રમાં અસ્તિત્વ સામે ગંભીર ખતરો ઊભો થયેલો જણાય ત્યારે તેને આ શ્રેણીમાં રાખવામાં આવે છે અને 10 વર્ષમાં 90 % પ્રજાતિનો ધટાડો.4. સંકટગ્રસ્ત (Endangered EN) :-◆ જ્યારે પ્રજાતિની સંખ્યામાં 10 વર્ષોમાં 70%નો ઘટાડો નોંધાયો હોય ત્યારે વન્યક્ષેત્રની આ પ્રજાતિને સંકટગ્રસ્ત શ્રેણીમાં સ્થાન આપવામાં આવે છે.5. સંવેદનશીલ (Vulnerable) :-◆ જે પ્રજાતિની વન્ય સ્થિતિમાં 10 વર્ષોમાં 50%થી વધુ કમી નોંધવામાં આવી હોય.6. સંકટ નજીક (Near Threatend) :-◆ આ પ્રજાતિ ભવિષ્યમાં સંકટગ્રસ્ત બની શકે તેવી સ્થિતિ હોય.7. સંકટ મુક્ત (Least Concern):-◆ પ્રજાતિને ખૂબ ઓછો ખતરો હોય તેમજ વર્તમાનમાં તેની સંખ્યા ઘણી વધારે હોય તેને સંકટમુક્ત જાહેર કરાય.8. આંકડાઓનો અભાવ (Data Deficient) :-◆ પ્રજાતિઓની સ્થિતિ અંગેના આંકડાઓનો અભાવ હોવાથી વર્તમાનમાં તેમને શ્રેણીબદ્ધ કરી શકાતી ન હોય તેવી પ્રજાતિ.9. બિન આકલિત (Not Evaluated):- ◆ પ્રજાતિની સરક્ષિત સ્થિતિનું IUCNના સરંક્ષણ માનદંડ પર આકલન કરવામાં આવ્યું ન હોય.👉🏻 ભારતમાં જોવા મળતી મુખ્ય અતિ સંકટગ્રસ્ત પ્રજાતિઓ(Critically Endangered) :- ગ્રેટ ઈન્ડિયન બસ્ટાર્ડ- ગીધની તમામ પ્રજાતિ- ઘરિયાલ- હંગુલ- નામદફા ઉડતી ખિસકોલી👉🏻 સંકટગ્રસ્ત પ્રજાતિઓ (Endangered) :- લાલ પાન્ડા- બ્લુ વ્હેલ- જંગલી ભેંસ- ભારતીય હાથી- એશિયાટિક સિંહ- નીલગીરી તહર- બંગાળ વાઘ- ગંગા નદી ડોલ્ફિન- સાંગાઈ હરણ👉🏻 સંવેદનશીલ પ્રજાતિઓ (Vulnerable) :- દીપડાની દરેક પ્રજાતિ- રીંછની દરેક પ્રજાતિ- બારાસિંગા- ભારતીય ગેંડો- ઓલિવ રીડલી સી ટર્ટલ- ડુગોંગ

🌳 IUCN રેડ લિસ્ટમાં નીચે મુજબની 9 શ્રેણીઓ છે: 🌳

1. વિલુપ્ત (Extinct):- 

◆ જ્યારે કોઈ પ્રજાતિનો કોઈ સદસ્ય પૃથ્વી પર જીવિત ન હોય ત્યારે તે પ્રજાતિને વિલુપ્ત જાહેર કરવામાં આવે છે.

2. વન વિલુપ્ત (Extict in Wild):- 

◆ જે પ્રજાતિના તમામ સજીવો વન્ય વિસ્તારોમાં સમાપ્ત થઈ ચૂક્યા હોય અને તેમને કૃત્રિમ નિવાસ સ્થાનો (જેમકે પ્રાણી સંગ્રહાલય)માં સુરક્ષિત રાખવામાં આવ્યા હોય.

3. ઘોર સંકટગ્રસ્ત (Critically Endangered-CR) :-

◆ જ્યારે પ્રજાતિના વન્ય ક્ષેત્રમાં અસ્તિત્વ સામે ગંભીર ખતરો ઊભો થયેલો જણાય ત્યારે તેને આ શ્રેણીમાં રાખવામાં આવે છે અને 10 વર્ષમાં 90 % પ્રજાતિનો ધટાડો.

4. સંકટગ્રસ્ત (Endangered EN) :-

◆ જ્યારે પ્રજાતિની સંખ્યામાં 10 વર્ષોમાં 70%નો ઘટાડો નોંધાયો હોય ત્યારે વન્યક્ષેત્રની આ પ્રજાતિને સંકટગ્રસ્ત શ્રેણીમાં સ્થાન આપવામાં આવે છે.

5. સંવેદનશીલ (Vulnerable) :-

◆ જે પ્રજાતિની વન્ય સ્થિતિમાં 10 વર્ષોમાં 50%થી વધુ કમી નોંધવામાં આવી હોય.

6. સંકટ નજીક (Near Threatend) :-

◆ આ પ્રજાતિ ભવિષ્યમાં સંકટગ્રસ્ત બની શકે તેવી સ્થિતિ હોય.

7. સંકટ મુક્ત (Least Concern):-

◆ પ્રજાતિને ખૂબ ઓછો ખતરો હોય તેમજ વર્તમાનમાં તેની સંખ્યા ઘણી વધારે હોય તેને સંકટમુક્ત જાહેર કરાય.

8. આંકડાઓનો અભાવ (Data Deficient) :-

◆ પ્રજાતિઓની સ્થિતિ અંગેના આંકડાઓનો અભાવ હોવાથી વર્તમાનમાં તેમને શ્રેણીબદ્ધ કરી શકાતી ન હોય તેવી પ્રજાતિ.

9. બિન આકલિત (Not Evaluated):- 

◆ પ્રજાતિની સરક્ષિત સ્થિતિનું IUCNના સરંક્ષણ માનદંડ પર આકલન કરવામાં આવ્યું ન હોય.

👉🏻 ભારતમાં જોવા મળતી મુખ્ય અતિ સંકટગ્રસ્ત પ્રજાતિઓ

(Critically Endangered) :

- ગ્રેટ ઈન્ડિયન બસ્ટાર્ડ

- ગીધની તમામ પ્રજાતિ

- ઘરિયાલ

- હંગુલ

- નામદફા ઉડતી ખિસકોલી

👉🏻 સંકટગ્રસ્ત પ્રજાતિઓ (Endangered) :

- લાલ પાન્ડા

- બ્લુ વ્હેલ

- જંગલી ભેંસ

- ભારતીય હાથી

- એશિયાટિક સિંહ

- નીલગીરી તહર

- બંગાળ વાઘ

- ગંગા નદી ડોલ્ફિન

- સાંગાઈ હરણ

👉🏻 સંવેદનશીલ પ્રજાતિઓ (Vulnerable) :

- દીપડાની દરેક પ્રજાતિ

- રીંછની દરેક પ્રજાતિ

- બારાસિંગા

- ભારતીય ગેંડો

- ઓલિવ રીડલી સી ટર્ટલ

- ડુગોંગ